Singularity: το επόμενο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης ξεκίνησε

 Σε λιγότερο από 30 έννοια Singularity17 ορισμοί της μοναδικότητας από τον Τούριγκ κ.λπ. χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια από συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, φουτουριστές και συνωμοσιολόγους. Πλέον όμως ακούγεται ολοένα και πιο συχνά στο καθημερινό debate για την εξέλιξη της ανθρωπότητας –εξέλιξη όμως, που δεν είναι μακρινή και απρόσιτη, αλλά φαντάζει πιο κοντά από ποτέ. Πόσο κοντά;

Ο Ρέι Κουρτσβάιλ την τοποθετεί σε λιγότερα από 30 χρόνια.

Ποιος είναι όμως ο Κουρτσβάιλ; Ο τυπικός του τίτλος είναι Διευθυντής Μηχανικών της Google, αλλά στην πραγματικότητα είναι ο βασικός μελλοντολόγος του διαδικτυακού κολοσσού. Ο προφήτης. Κι αυτό δεν το λέμε καθόλου ειρωνικά. Σπάνια ιδιοφυΐα με 19 διδακτορικά, έχει αφιερώσει τη ζωή του στην πρόβλεψη του άμεσου και μακροπρόθεσμου μέλλοντος, βασισμένος στις τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις. Και μέχρι τώρα τα έχει πάει πολύ καλά: Το 86% των εκατοντάδων προβλέψεων που έχει δημοσιοποιήσει, έχουν ήδη επαληθευτεί

Ο Κουρτσβάιλ θεωρεί ότι η τεχνολογική μοναδικότητα θα συμβεί κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα 30 χρόνια και πιθανότατα πριν το 2045. Το πέρασμα στο επόμενο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης θα σηματοδοτηθεί μόλις η τεχνητή νοημοσύνη ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη.

«Έως το 2029, η νοημοσύνη των μηχανών θα έχει φτάσει τα επίπεδα της ανθρώπινης» ανέφερε κατά τη διάρκεια μιας πολύ ενδιαφέρουσας παρουσίασης στο περσινό φεστιβάλ SXSW.

Όπως διευκρίνισε, η επιλογή του έτους δεν είναι τυχαία. «Το 2029 είναι η απώτατη ημερομηνία που προβλέπω ότι η AI θα περάσει με επιτυχία τη δοκιμασία TuringTuring Test | curlie.org και θα φτάσει στα επίπεδα της ανθρώπινης νοημοσύνης». Στα χρόνια που θα μεσολαβήσουν μέχρι το 2045, το επίπεδο νοημοσύνης θα πολλαπλασιαστεί επί τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο φορές.

Πώς φτάσαμε στη θεωρία της τεχνολογικής μοναδικότητας;

Η μοναδικότητα (αδόκιμη απόδοση του σαφώς ευρύτερου όρου Singularity –ορισμένοι επιλέγουν τον όρο «παραδοξότητα» ή «ανωμαλία») έχει τις ρίζες της στα Μαθηματικά και τη Φυσική. Στη Φυσική περιγράφει μια θεωρητική κατάσταση εντός μιας μαύρης τρύπας, κατά την οποία ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να δει τίποτα πίσω από τον ορίζοντα των γεγονότων. Η σημειακή ιδιομορφία της Φυσικής μεταφέρεται στο τεχνολογικό περιβάλλον προκειμένου να περιγράψει ένα σημείο καμπής μετά το οποίο ο ανθρώπινος νους είναι ανίκανος να κατανοήσει και να αποκρυπτογραφήσει τις ακριβείς ιδιότητες τόσο του ίδιου του σημείου καμπής, όσο και της εξέλιξης που το ακολουθεί.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον κορυφαίο μαθηματικό Τζον φον ΝόιμανJohn von Neumann τη δεκαετία του ’50. O εμπνευστής της αρχιτεκτονικής των σύγχρονων υπολογιστών έγραψε ότι «η διαρκώς επιταχυνόμενη πρόοδος της τεχνολογίας θα οδηγήσει στην εμφάνιση μιας ουσιαστικής μοναδικότητας στην ιστορία του είδους μας, εξαιτίας της οποίας δεν θα συνεχίζουν να υφίστανται οι ανθρώπινες “υποθέσεις” όπως τις γνωρίζουμε».

Ερμηνεύοντας αργότερα τον χρησμό του, ο φον Νόιμαν έκανε λόγο για μια συγκεκριμένη στιγμή «πέρα από την οποία η τεχνολογική πρόοδος θα γίνει ασύγκριτα ταχεία και περίπλοκη». Τον συλλογισμό του επέκτειναν κι άλλοι επιστήμονες διαβλέποντας την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας. Ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Βέρνορ ΒιντζVernor Vinge έφερε την τεχνολογική μοναδικότητα στο περιβάλλον της μυθοπλασίας, και εν συνεχεία την ανέλυσε σε ένα επιδραστικό δοκίμιο«The Coming Technological Singularity: How to Survive in the Post-Human Era» όπου έκανε λόγο για τη σύγκλιση της τεχνητής με την ανθρώπινη νοημοσύνη.

Ακούγεται μπερδεμένο; Είναι.

Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η μοναδικότητα δεν είναι παρά το εύρημα που ανακαλύψαμε για να εξηγήσουμε την άγνοια μας για την προέλευση και την εξέλιξη του κόσμου και της ίδιας της ζωής. Επειδή ακριβώς ουδείς μπορεί να κατανοήσει ή να προβλέψει την ίδια τη μοναδικότητα, χρησιμοποιούμε τον όρο για να δείξουμε (ή να κρύψουμε) την άγνοιά μας.

Πώς θα εξηγούσαμε την τεχνολογική μοναδικότητα σε ένα παιδί;

Eίναι δύσκολο να αντιληφθούμε την έννοια της τεχνολογικής μοναδικότητας με τα σημερινά δεδομένα. Δύσκολο και κάπως άδικο. Είναι σαν να προσπαθούσες να εξηγήσεις στον άνθρωπο των Σπηλαίων πώς λειτουργεί ένας υπολογιστής. Ή σε έναν άνθρωπο του Μεσαίωνα τι είναι το κινητό τηλέφωνο. Άδικο και συνάμα συναρπαστικό.

Η κατανόηση της τεχνολογικής μοναδικότητας δεν απαιτεί τεχνική γνώση, αλλά χρειάζεται ανοιχτό μυαλό. Γι’ αυτό και οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι ευκολότερο για ένα παιδί να προσεγγίσει την έννοια.

Ας πούμε λοιπόν ότι ένα παιδί είναι ευκολότερο να φανταστεί μια «έκρηξη», ένα ακαριαίο συμβάν το οποίο θα σημαδευτεί από την εμφάνιση μιας υπερευφυΐας με τεχνολογικά μέσα, και θα πυροδοτήσει την εξέλιξη μιας ακολουθίας γεγονότων που δεν μπορεί να προβλέψει ουδείς (ίσως μόνο ένα παιδί με αχαλίνωτη φαντασία).

Οι υποστηρικτές της θεωρίας πάντως που δεν διστάζουν να αφήσουν τη φαντασία τους να οργιάσει, ισχυρίζονται ότι η «ευφυής έκρηξη» σύγκλισης της ανθρώπινης με την τεχνητή νοημοσύνη θα οδηγήσει στο επόμενο εξελικτικό στάδιο του ανθρώπου.

Αυτή η ερμηνεία οδήγησε πολλούς στην ταύτιση της Μοναδικότητας με τον ΤρανσουμανισμόTranshumanism, μια έννοια με φιλοσοφικό και θεολογικό υπόβαθρο, η οποία περιγράφει την επόμενη εξελικτική φάση της ζωής με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας. Οι θιασώτες αυτής της θεωρίας βασίζονται στην προοπτική της μοναδικότητας προκειμένου να ερμηνεύσουν το άλμα σε μια μελλοντική κατάσταση, κατά την οποία όχι μόνο θα έχει διαφοροποιηθεί η ζωή, αλλά δεν θα υφίσταται η έννοια του θανάτου. Το άφθαρτο και εν τέλει αθάνατο σώμα θα υποστηρίζεται από τεχνολογικά επιτεύγματα, από τις ίδιες της μηχανές οι οποίες στο εξής θα γίνουν ο Θεός σε ένα σύμπαν χωρίς θεούς.

Ο Κουρτσβάιλ, αφαιρεί τα θεολογικά στοιχεία και αρκείται στην περιγραφή πώς η μηχανή θα αποτελεί την επέκταση του μυαλού μας. «Το smartphone λειτουργεί ήδη ως επέκταση του νου», λέει στην ιδιαίτερα κατατοπιστική συζήτηση με τον Νιλ Ντε Γκράσι Τάισον. «Στο μέλλον θα συνδέουμε απευθείας τον νεοφλοίο μας στο cloud».

Ακούγεται σαν σκηνή από το Matrix. Σύμφωνα με τον Κουρτσβάιλ, πλησιάζουμε στο χρονικό ορόσημο του επόμενου σκαλοπατιού της εξελικτικής διαδικασίας. Το προηγούμενο στάδιο της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου χρονολογείται πριν 2 εκατομμύρια χρόνια, όταν αναπτύχθηκε ο νεοφλοιόςνεοφλοιός (ή «σκεπτόμενος εγκέφαλος»). Στο μέλλον το ανθρώπινο μυαλό δεν θα περιορίζεται πλέον στα φυσικά όρια του κρανίου μας, αλλά θα επεκτείνεται: σε ένα υπολογιστικό σύστημα, στο cloud, σε ένα σύνθετο σύστημα συλλογικής νοημοσύνης. Ποιος ξέρει;

Τι συνέπειες θα έχει στην ανθρωπότητα

Εφόσον ξεπεράσουμε το σημείο καμπής της υπεράνθρωπης νοημοσύνης, δεν θα μιλάμε για «συνέπειες» τουλάχιστον με τη σημερινή τους σημασία. Ο κόσμος, η ζωή, η καθημερινότητα θα είναι τόσο συναρπαστικά διαφορετική, που όλα όσα οδήγησαν σε εκείνο το σημείο θα είναι μια απλή υποσημείωση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η υπεράνθρωπη τεχνητή νοημοσύνη θα μεταλλάξει όλα όσα θεωρούμε σήμερα δεδομένα και αδιαπραγμάτευτα και θα αποτελέσει τη βάση της εξέλιξης του ανθρώπου. Πολλοί κάνουν λόγο για ένα «μικτό» μοντέλο: εμφυτεύματα στον εγκέφαλο, νανορομπότ στο ανθρώπινο σώμα, λογισμικό που θα ρυθμίζει τις ανθρώπινες λειτουργίες, και κυρίως τη νόηση.

Ο Μασαγιόσι Σον, CEO Softbank Robotics, αποτυπώνει την προσδοκώμενη εξέλιξη της Τεχνολογικής μοναδικότητας σε ένα γράφημα όπου συγκρίνει τον αριθμό των διαθέσιμων τρανζίστορ σε ένα υπολογιστικό τσιπ με τον αριθμό των νευρώνων του εγκεφάλου. Όπως λέει, ο αριθμός αυτός έχει μείνει σταθερός εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ήρθε η ώρα για την αναβάθμισή του λοιπόν με τη βοήθεια της ΑΙ. Και τι αναβάθμιση...

Η αναλογία της νοημοσύνης του σημερινού ανθρώπου με τις νοητικές ικανότητες του εξελιγμένου μοντέλου παραπέμπει στη σύγκριση ενός κόκκου άμμου με μία πολυκατοικία. Ή με ένα οικοδομικό τετράγωνο. Ίσως και με μία μητρόπολη. Η αλλαγή θα είναι τόσο δραματική, που ακόμη και το πλαίσιο είναι αδύνατο να σχηματιστεί. Η νοημοσύνη του επόμενου επιπέδου θα μπορούσε να συλλάβει έννοιες και ιδέες που δεν έχει καν αναλογιστεί κανένα ανθρώπινο ον στην Ιστορία.

Προφανώς, η προηγμένη αυτή νοημοσύνη δεν θα εξαντλείται στον στοχασμό. Θα εξελίξει κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η τεχνολογία θα είναι το βασικό όπλο στα χέρια της.

Πόσο επικίνδυνο όμως μπορεί αν γίνει αυτό το όπλο;

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι συνέπειες μιας τόσο αλματώδους και εντυπωσιακής εξέλιξης είναι εν πολλοίς απρόβλεπτες. Ο κεντρικός άξονας των ανησυχιών σχετίζεται με τις δυνατότητες που θα έχει μια υπερ-νοημοσύνη που εξελίσσεται και αναπαράγεται. Τι θα γίνει όταν η ΑΙ αποφασίσει να αναπαραχθεί και να βελτιώσει τους επιγόνους της; Πόσο απειλητική θα μπορούσε να είναι για τον άνθρωπο; Ερωτήματα όπως αυτά θέτουν διαρκώς ειδικοί και επιστήμονεςΑνοιχτή επιστολή 8.000 επιστημόνων.

Ο Στίβεν ΧόκινγκStephen Hawking Issues Stern Warning On AI: Could Be 'Worst Thing' For Humanity | Forbes και ο Ίλον Μασκ προειδοποιούνAI is highly likely to destroy humans, Elon Musk warns | Independent ότι πρέπει να πάρουμε εγκαίρως μέτρα ώστε η ΑΙ να μην ξεφύγει από τον έλεγχο και κινηθεί εναντίον των ανθρώπων. Προειδοποιούν ότι όταν φτάσουμε στο σημείο καμπής και εμφανιστεί η μηχανή που θα είναι ευφυέστερη από τον άνθρωπο, δεν θα υπάρχει γυρισμός.