Θάνος Ασκητής: Παίζει ρόλο η διαφορά ηλικίας;

Τα ίδια τα ζευγάρια δεν φαίνεται να ενοχλούνται από τη διαφορά ηλικίας όπως η υπόλοιπη κοινωνία, η οποία προσπαθεί να ερμηνεύσει με λογικό τρόπο αυτό που συμβαίνει

Η απάντηση στο πολύκροτο αυτό ερώτημα μοιάζει με εκείνη της εξίσου πολυσυζητημένης ερώτησης «το μέγεθος μετράει;», αφού και στα δύο η πρώτη αυθόρμητη αντίδραση είναι «όχι φυσικά, άλλα πράγματα παίζουν σημαντικότερο ρόλο», όμως οι περισσότεροι κατά βάθος ξέρουμε ότι πιστεύουμε το αντίθετο. Oσο ανοιχτόμυαλοι και προοδευτικοί κι αν θέλουμε να δείχνουμε, τις περισσότερες φορές όταν βλέπουμε ένα ζευγάρι με μεγάλη διαφορά ηλικίας, η πρώτη σκέψη που ακολουθεί είναι πικρόχολη και επικριτική, καθώς πλάθουμε προσωπικά σενάρια για τους πραγματικούς λόγους που θεωρούμε ότι οι δύο σύντροφοι είναι μαζί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η κυρία Φ., που πρόσφατα κάλεσε στη συμβουλευτική γραμμή μας για τον γιο της 28 ετών, που θέλει να παντρευτεί τη σύντροφό του 36 ετών: «Δεν τη θέλω αυτή για τον γιο μου, είναι πολύ μεγάλη, τι θα πει ο κόσμος;». Παρόμοιο παράδειγμα, μια άλλη μητέρα, πριν από καιρό, που κάλεσε για την 28χρονη κόρη της που έκανε σχέση με έναν κύριο 41 χρόνων: «Τώρα τι θέλει αυτός από το κορίτσι μου; Εγώ δεν την εγκρίνω αυτή τη σχέση».



Τι είναι όμως αυτό που δυσκολεύει τόσο πολύ τους ανθρώπους ώστε να μη δέχονται με ευκολία τις σχέσεις με διαφορά ηλικίας; Σύμφωνα με τη θεωρία «φίλτρο επιλογής συντρόφου», άντρες και γυναίκες ακολουθούν μια λογική αλληλουχία κατά την οποία τείνουν να περιορίζουν σταδιακά τις επιλογές τους στους πιθανούς συντρόφους με ποικίλους τρόπους. Ξεκινάνε με μια πληθώρα επιλέξιμων συντρόφων και έπειτα από ένα φιλτράρισμα, όπου ουσιαστικά ελέγχουν την εγγύτητά τους με τον καθένα, δηλαδή αν ανήκουν στην ίδια φυλή, εθνικότητα, ηλικιακή ομάδα και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, τελικά ξεμένουν με έναν πολύ μικρό αριθμό, για τον οποίο θεωρούν ότι τους μοιάζει περισσότερο. Ετσι, από αυτό το μικρό πλήθος επιλέγουν τελικά εκείνον με τον οποίο θα κάνουν σχέση και θα παντρευτούν. Με λίγα λόγια, όμοιος ομοίω αεί πελάζει. Ωστόσο, αυτή η θεωρία φαίνεται να μην αντιπροσωπεύει την εποχή μας πια, καθώς έχει σημειωθεί μεγάλη μεταβολή και έχουμε μετατοπιστεί συνολικά από τις ομοιογενείς στις πιο ετερογενείς σχέσεις. Τις αλλαγές και τις συνήθειες τόσων αιώνων, λοιπόν, μερικοί δεν μπορούν να τις δεχτούν τόσο αβίαστα.

Η σχέση με τον άντρα που είναι λίγα χρόνια μεγαλύτερος από τη γυναίκα αποτελεί την πιο συνηθισμένη και αποδεκτή εκδοχή. Ακόμα όμως και όταν ο άντρας είναι αρκετά μεγαλύτερος από τη σύντροφό του, η κουλτούρα μας είναι πιο πιθανό να τη δεχτεί, καθώς είναι μια εικόνα που έχουμε συνηθίσει να τη βλέπουμε. Πολλές διάσημες έχουν βρεθεί στο προσκήνιο λόγω του ότι παντρεύτηκαν πολύ νεότερους άντρες. Τα ΜΜΕ τις έβγαλαν στη σέντρα, κριτικάροντάς τις. Φυσικά, πέρα από το γεγονός ότι τέτοιες ειδήσεις πουλούσαν, αυτή η κριτική αντανακλούσε εξίσου τις αντιλήψεις μιας ολόκληρης κοινωνίας η οποία ούρλιαζε ότι είχαν φύγει χιλιόμετρα μακριά από τις αποδεκτές νόρμες και είχαν τολμήσει να καταπατήσουν τα όρια των συνηθισμένων «κανόνων» των ερωτικών σχέσεων. Αυτές οι γυναίκες βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης ώστε απέκτησαν τον δικό τους τίτλο και έτσι πλέον στην καθομιλουμένη αποκαλούνται «cougar» (ορεινός λέων). Αυτός ο χαρακτηρισμός του «αρπακτικού» υποδηλώνει, κατά κύριο λόγο, τον αρνητισμό με τον οποίο αντιμετωπίζονται τόσο εκείνες όσο και οι σχέσεις τους. 
Το συγκεκριμένο κοινωνικό φαινόμενο είχε ήδη απασχολήσει τους ανθρώπους από τα παλιότερα χρόνια και οι πρώτες ερμηνείες που δόθηκαν ήταν ότι σε αυτού του είδους την αλλαγή έπαιξε καθοριστικό ρόλο η ισότητα των δυο φύλων. Καθώς οι γυναίκες άρχισαν να γίνονται πιο ισότιμες στην κοινωνία, είναι πιο πιθανό να προσαρμόζονται όλο και λιγότερο στους παραδοσιακούς ρόλους του φύλου τους. Αλλοι παράγοντες που τονίστηκαν ήταν η εκπαίδευση, καθώς οι μορφωμένες γυναίκες συνήθως παντρεύονται αργότερα στη ζωή τους. Ετσι, μειώνεται σημαντικά πλέον ο αριθμός των διαθέσιμων συνομηλίκων ή μεγαλύτερων συντρόφων και «αναγκαστικά» στρέφονται προς τους μικρότερους. Επιπλέον, οι περισσότερες που επιλέγουν να παντρευτούν νεότερο είναι εκείνες που συνάπτουν γάμο για δεύτερη φορά. 



Οι γυναίκες βέβαια έχουν τους δικούς τους λόγους που επιλέγουν μια τέτοια σχέση, οι οποίοι αφορούν κυρίως στην ελκυστικότητα, στη νεότητα και τη ζωντάνια που συνοδεύουν τον νεαρότερο άντρα, στοιχεία τα οποία τις κάνουν να νιώθουν νεότερες. Οι άντρες πάλι κάνουν σχέση με μια μεγαλύτερη γυναίκα, καθώς αυτό που τους εξιτάρει ουσιαστικά είναι η ηλικία της. Οι εμπειρίες της ζωής, η ωριμότητα και μια ήδη στρωμένη επαγγελματική καριέρα αντιμετωπίζονται ως θετικά στοιχεία. Επιπρόσθετα, πολλοί αναφέρουν ότι το να βγάζουν περισσότερα χρήματα οι γυναίκες σε σχέση με εκείνους το θεωρούν περισσότερο πλεονέκτημα παρά πρόβλημα.

Η πλειονότητα αυτών των ζευγαριών τονίζει ότι η διαφορά ηλικίας δεν παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην καθημερινότητά τους και είναι κάτι που δεν το σκέφτονται παρά μόνο όταν έρχονται αντιμέτωποι με μεγάλα ζητήματα, όπως το «πού πηγαίνει αυτή η σχέση;», για τα οποία οι γυναίκες προβληματίζονται λίγο περισσότερο. Οι γυναίκες λοιπόν εκφράζουν κάποιες αμφιβολίες για το αν θα ξεκινήσουν αυτή τη σχέση εξαιτίας των ανησυχιών που έχουν ότι θα γεράσουν πιο γρήγορα. Ωστόσο, και τα δύο μέρη είναι απόλυτα συνειδητοποιημένα γι’ αυτή την επιλογή τους.

Στον αντίποδα των cougars υπάρχουν οι σχέσεις «Μάιος - Δεκέμβριος» όπως αποκαλούνται, στις οποίες ο άντρας είναι πολύ μεγαλύτερος από τη γυναίκα. Μέχρι πρότινος η ανατροφοδότηση αυτών των σχέσεων ήταν αρνητική, ενώ τις δεκαετίες 1960-1970 δέχονταν ιδιαίτερα έντονη κριτική, καθώς θεωρούνταν ότι οι σύντροφοι τις δημιουργούν επειδή χρειάζονται να καλύψουν συναισθηματικές ανάγκες πατέρα - κόρης. Πιο συγκεκριμένα, υπήρχε η πεποίθηση ότι αυτά τα ζευγάρια αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα στη σχέση τους, καθώς έχουν αξίες που δεν συμπίπτουν, από τη στιγμή που μεγάλωσαν σε πολύ διαφορετικές εποχές. Στο στόχαστρο λοιπόν τίθενται διαχρονικά όλες οι σχέσεις που μοιάζουν να είναι διαφορετικές από αυτές που έχουμε συνηθίσει και στις οποίες δεν εφαρμόζονται θεωρίες και κανόνες. Το κοινωνικό στίγμα που τις συνοδεύει είναι ακόμα ζωντανό, όσο και αν θέλουμε να υποστηρίζουμε ότι έχουμε κάνει βήματα προόδου. 


Ετσι, λοιπόν, τις μητέρες οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω και εκφράζουν έντονα την αντίρρησή τους σε αυτού του είδους τις σχέσεις μπορεί να τις δει κανείς με περισσότερη κατανόηση και ανεκτικότητα, στους υπόλοιπους, όμως, τι λόγος πέφτει πραγματικά; Τα ζευγάρια δεν φαίνεται να ενοχλούνται από τη διαφορά ηλικίας, σε αντίθεση με την υπόλοιπη κοινωνία που προσπαθεί να ερμηνεύσει με λογικό τρόπο αυτό που συμβαίνει. Εχουμε, όμως, το δικαίωμα να παρέμβουμε σε ζητήματα καρδιάς;