Αγιος Νικόλαος στη Νέα Υόρκη >> Χάθηκε η εμπιστοσύνη στην Αρχιεπισκοπή μαζί με τα χρήματα των δωρητών;

Δεκαέξι χρόνια μετά την καταστροφή της από το τρομοκρατικό πλήγμα κατά των Δίδυμων Πύργων, η ελληνορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Νικολάου θα πρέπει να περιμένει πολύ μέχρι να ξανανοίξει τις θύρες της. Το τελευταίο πρόβλημα στο πρόγραμμα ήρθε αυτόν τον μήνα, όταν η Skanska USA, η κατασκευαστική εταιρεία που ανέλαβε να ξαναχτίσει την κάποτε απλή εκκλησία, σύμφωνα με τα σχέδια του Σαντιάγκο Καλατράβα, σταμάτησε να εργάζεται στην τοποθεσία στο Λίμπερτι Παρκ, νοτίως του μνημείου για την 11η Σεπτεμβρίου. Η ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής, παρότι έχει εισπράξει 37 εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές για το έργο, δεν κατάφερε να πληρώσει τους λογαριασμούς της όπως ανακοίνωσε η εταιρεία.

Πίσω από την ανικανότητά της να πληρώσει βρίσκεται η ιστορία ενός θρησκευτικού οργανισμού που ανέλαβε την επιμελητειακή και οικονομική πρόκληση να ανοικοδομήσει έναν εθνικό ναό στον Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα του διεθνούς σχεδιασμού, μόνο για να βρεθεί αντιμέτωπη με ανυπολόγιστο κόστος αλλά και μια εσωτερική κρίση στην αρχιεπισκοπή, που σήμερα οι ηγέτες της αναγνωρίζουν ως κακή οικονομική διαχείριση. Αποτέλεσμα της κρίσης είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ του ενάμισι εκατομμυρίου ενοριτών της ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής, καθώς οι εύποροι δωρητές, αλλά και οι απλοί άνθρωποι, προσπαθούν να καταλάβουν κατά πόσον τα χρήματά τους διασπαθίστηκαν.



η εκκλησία πριν την καταστροφή

Οταν ο σχεδιασμός του κτιρίου έγινε γνωστός το 2013, το προγραμματισμένο κόστος του Αγίου Νικολάου, μιας βυζαντινής εκκλησίας καλυμμένης με μάρμαρα, ήταν 20 εκατομμύρια δολάρια. Από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι εργασίες, το 2015, το κόστος έφτασε τα 35 εκατομμύρια. Οταν ο τρούλος ολοκληρώθηκε, το 2016, το κόστος είχε προσεγγίσει τα 40 εκατομμύρια δολάρια και αυτό τον μήνα η Αρχιεπισκοπή ανακοίνωσε ότι το κόστος έχει φτάσει τα 78 εκατομμύρια δολάρια, από τα οποία έχουν συγκεντρωθεί τα 49 εκατομμύρια.

Πώς το κόστος ξέφυγε τόσο πολύ πρόκειται να εξετασθεί από ανεξάρτητη επιτροπή και λογιστικό έλεγχο τον οποίο ζήτησε η Αρχιεπισκοπή τον Νοέμβριο.

Ο αρχιεπίσκοπος Δημήτριος, 89 ετών σήμερα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, δεν γνώριζε μέχρι τον Οκτώβριο του 2016 την οικονομική κατάσταση της Αρχιεπισκοπής. «Εκπλαγήκαμε και λυπηθήκαμε από το έλλειμμα και από την απροσδόκητη φύση του», δήλωσε. Η Αρχιεπισκοπή έχει έκτοτε εφαρμόσει κάποιες μεταρρυθμίσεις. Από το 2016 έχει περικόψει το 25% του προσωπικού της και το 25% των εξόδων της. Ο Τζέρι Δημητρίου, ο οποίος επέβλεπε το πρόγραμμα ανοικοδόμησης του ναού, παραιτήθηκε και ο πρόεδρος της επιτροπής οικονομικών και διευθυντής των οικονομικών αντικαταστάθηκαν.




Σε επιστολή του τον Δεκέμβριο ο πατήρ Αλεξ Καρλούτσος, επικεφαλής δημόσιων θεμάτων, ο οποίος συγκέντρωνε και τις δωρεές για τον ναό, διαβεβαίωσε τους δωρητές ότι θα γίνουν οι απαραίτητες έρευνες προκειμένου να βρεθεί πώς μεταφέρθηκαν τα χρήματα από τον λογαριασμό του Αγίου Νικολάου και αναμφίβολα αυτά θα επιστραφούν. Κάποιοι ζήτησαν την απομάκρυνση του αρχιεπισκόπου.


Σύμφωνα με ηλεκτρονική επιστολή της Αρχιεπισκοπής, οι εργασίες κατασκευής ελπίζεται ότι θα ξαναρχίσουν την άνοιξη.


Ο ελληνορθόδοξος ναός του αγίου Νικολάου βρισκόταν στην οδό Liberty απέναντι από τον Νότιο Πύργο του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου. Καταστράφηκε εντελώς στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 όταν ο νότιος πύργος κατέρρευσε. Ήταν το μόνο κτήριο που καταστράφηκε από την επίθεση και δεν ανήκε στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Το κτήριο που στέγασε την εκκλησία κτίστηκε περίπου το 1832. Το 1916 Ελληνοαμερικανοί μετανάστες συνέστησαν το ποίμνιο του αγίου Νικολάου και το 1922 ξεκίνησαν να τελούνται ακολουθίες στην τοποθεσία της οδού Liberty. Το κτήριο του ναού είχε μήκος 17,07 μέτρα, πλάτος 6,71 μέτρα και ύψος 10,67 μέτρα (56 × 22 × 35 πόδια) ενώ φαινόταν μικροσκοπικό μπροστά στους 110 ορόφους των Δίδυμων Πύργων, που ολοκληρώθηκαν το 1972 και το 1973. Παρά το μικρό του μέγεθος και την ασυνήθιστη τοποθεσία του, η εκκλησία είχε προ των επιθέσεων ένα αφοσιωμένο ποίμνιο περίπου 70 οικογενειών, καθοδηγούμενο από τον πατέρα Ιωάννη Ρώμα. Τις Τετάρτες ο ναός ήταν ανοικτός στο κοινό και πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και εργαζομένων από τα γραφεία των πύργων και μη ελληνορθοδόξων, έρχονταν στον ήσυχο χώρο λατρείας για συγκέντρωση και προσευχή.


Ανάμεσα στα πολυτιμότερα αντικείμενα που είχε ο ναός στην κατοχή του ήταν κάποια μέρη από τα λείψανα του αγίου Νικολάου, της αγίας Αικατερίνης και του αγίου Σάββα, τα οποία είχαν δωριστεί στην εκκλησία από τον Νικόλαο τον Β΄, τον τελευταίο τσάρο της Ρωσίας. Αυτά τα λείψανα έβγαιναν από τις οστεοθήκες τους την ήμερα του εορτασμού του αντίστοιχου αγίου ή αγίας για προσκύνηση. Μετά τις επιθέσεις τα λείψανα χάθηκαν και δεν ξαναβρέθηκαν.

Ο ναός θάφτηκε εντελώς από την κατάρρευση του νότιου πύργου. Κανένας δεν ήταν μέσα στον ναό τη στιγμή της καταστροφής. Ελάχιστα από τα περιεχόμενά του διασώθηκαν. Τελικά ανάμεσα σε ό,τι βρέθηκε ήταν οι κατεστραμμένες εικόνες του αγίου Διονυσίου Ζακύνθου και της Ζωοδόχου Πηγής καθώς και μερικά άλλα λατρευτικά αντικείμενα.


Ο ιερέας Ιωάννης Ρώμας και τα μέλη του ποιμνίου έχουν προσωρινά μετακομίσει στον καθεδρικό ναό των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλυν.