Όταν οι κατάσκοποι στοχάζονται το μέλλον > Εκθεση του National Intelligence Council για τα επόμενα 20 χρόνια

Ένα από τα πρώτα πράγματα που παραλαμβάνει ένας νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, πέρα από τους κωδικούς για την εκτόξευση πυραύλων με πυρηνική γόμωση, είναι και η έκθεση του National Intelligence Council (Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών) για το πώς προβλέπεται να εξελιχθούν τα πράγματα διεθνώς και μάλιστα βάθος 20ετίας.

Βέβαια, η έκθεση Global Trends δεν είναι διαβαθμισμένη, αλλά προσβάσιμη και στο ευρύτερο κοινό. Άλλωστε, όπως τονίζουν οι συντάκτες της, οι απόρρητες πληροφορίες, τις οποίες κυνηγούν οι μυστικές υπηρεσίες, έχουν αξία μόλις για ένα-δύο χρόνια, ενώ για μεσοπρόθεσμες προβλέψεις χρειάζονται στοιχεία από ανοιχτές πηγές  λ.χ. αναλύσεις πολιτικών και κοινωνικών επιστημόνων, σαν και αυτούς που στελεχώνουν άλλωστε το National Intelligence Council.

Σε αντίθεση με το στερεότυπο για τους 'κατασκόπους  που υποκλέπτουν πληροφορίες ή υπομονετικά καλλιεργούν 'πηγές , οι αναλυτές των μυστικών υπηρεσιών έχουν το πιο πεζό καθήκον να συλλέγουν στατιστικές και να διαβάζουν μελέτες. Όπως θα έλεγε και ο Oscar Wilde, 'το μυστήριο του κόσμου δεν έγκειται στο αόρατο, αλλά στο ορατό ...

Η τρέχουσα έκδοση των Global Trends, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιανουάριο, τιτλοφορείται 'Το παράδοξο της προόδου  και σημαδεύεται από την επίγνωση ότι ζούμε στιγμές ταχύτατων αλλαγών.

Σε αυτή τη βάση, τρία είναι τα βασικά σενάρια που διατυπώνονται σχετικά με την κατάσταση του κόσμου περί το 2035.

Το πρώτο σενάριο είναι αυτό των 'Νησίδων και στηρίζεται στις ακόλουθες παραδοχές: Η ανισότητα αυξάνει. Η εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργεί μεγάλες αναστατώσεις και στρατιές εργαζομένων που χάνουν τη δουλειά τους. Το παγκόσμιο εμπόριο υποχωρεί, όπως και οι ρυθμοί ανάπτυξης. Η Κίνα και η Ινδία εγκλωβίζονται στην 'παγίδα μέσου εισοδήματος . Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. υιοθετούν περισσότερο προστατευτικές πολιτικές. Οι κυβερνοεπιθέσεις και οι κλοπές πνευματικής ιδιοκτησίας πολλαπλασιάζονται. Η εμφάνιση μιας πανδημίας περιορίζει τα ταξίδια σε παγκόσμια κλίμακα. Η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα και περισσότερο αισθητή και μεγάλοι πληθυσμοί αναγκάζονται να μετακινηθούν εξαιτίας της, την ώρα που τρομοκρατικές επιθέσεις επιβάλουν ακόμη πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Το αποτέλεσμα είναι ένας περισσότερο κατακερματισμένος κόσμος, με τα κράτη να υψώνουν κυριολεκτικά και μεταφορικά τείχη τριγύρω τους.

Οι αφετηριακές παραδοχές του δεύτερου σεναρίου, που ονομάζεται 'Τροχιές , είναι διαφορετικές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, εξαιτίας της εσωτερικής πολιτικής πόλωσης και των δημοσιονομικών εμποδίων, περιορίζουν την εμπλοκή του στης διεθνή σκηνή - γεγονός που η Ρωσία και η Κίνα αντιμετωπίζουν ως ευκαιρία για να διευρύνουν τις σφαίρες επιρροής τους, ενώ το Ιράν διεκδικεί μεγαλύτερο ρόλο στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Το διεθνές σύστημα σφραγίζεται από ανταγωνιζόμενες σφαίρες επιρροής.

Οι εντάσεις οδηγούν όμως σε μια κλιμάκωση της σύγκρουσης ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν, που καταλήγει στη χρήση πυρηνικού όπλου, με αποτέλεσμα να κινητοποιηθεί τη συνεργασία ΗΠΑ - Κίνας για την ειρήνευση και συνολικά μια πιο συνεργατική αντίληψη των διεθνών σχέσεων. Έχουμε να κάνουμε με την εκτίμηση ότι η όξυνση των ανταγωνισμών στο διεθνές σύστημα μπορεί να κλιμακωθεί σε επικίνδυνες διακρατικές συγκρούσεις.

Το τρίτο σενάριο ονομάζεται 'Κοινότητες και πραγματεύεται τις μεγάλες προκλήσεις που προκύπτουν ως προς την ικανότητα των εθνικών κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες απαιτήσεις οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης του σύγχρονου κόσμου. Σε αυτό το σενάριο, η έμφαση δίνεται στην εντεινόμενη ασυμμετρία ανάμεσα στη δικαιοδοσία των κρατών (που διατηρεί την αποκλειστικότητά της σε τομείς όπως η άμυνα και η εξωτερική πολιτική) και την διαρκή ενίσχυση του ρόλου τοπικών αρχών, θρησκευτικών κοινοτήτων, κοινωνικών κινημάτων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων για την κάλυψη ολοένα και περισσότερων αναγκών (εκπαιδευτικών, προνοιακών, νομικών κτλ.) του πληθυσμού.

Παρότι η δυνατότητα ελέγχου της πληροφορίας εντείνεται, το ίδιο συμβαίνει και με την αντίρροπη τάση της διαμόρφωσης τέτοιων δικτύων κοινοτήτων. Στη Μέση Ανατολή, μια νέα γενιά αμφισβητεί τις παραδοσιακές πολιτικές δομές, ενώ ιδιαίτερα αποτελεσματικές από την άποψη αυτή αποδεικνύονται και οι φιλελεύθερες δημοκρατίες με προϋπάρχουσα παράδοση ισχυρού τοπικού κράτους. Συνολικά διαμορφώνεται μια νέα εκδοχή 'ελεύθερου κόσμου , υπό μορφήν δικτυωμένων κρατικών και μη κρατικών οντοτήτων, που συνεργάζονται για να προωθήσουν το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη βιώσιμη ανάπτυξη, το ελεύθερο εμπόριο και την διαφάνεια στην πληροφορία.

Με βάση αυτά τα σενάρια, η έννοια-κλειδί για το National Intelligence Council είναι αυτή της ανθεκτικότητας (resilience). Τόσο τα κράτη όσο και οι μη κρατικοί θεσμοί θα κριθούν από την ικανότητά τους να μπορούν να ανταποκρίνονται σε καινοφανείς προκλήσεις - από την κλιματική αλλαγή έως τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Με τη σειρά της, η ανθεκτικότητα εξαρτάται από την ικανότητα αποτελεσματικής διακυβέρνησης (που περιλαμβάνει την ικανότητα ενσωμάτωσης αλλά και την διατήρηση του κράτους δικαίου), την αντιμετώπιση του χρέους και ισχυρούς ιδιωτικούς κλάδους στην οικονομία, την κοινωνική ικανότητα να απορροφώνται κραδασμοί, τις καλές υποδομές, την στρατιωτική ισχύ, αλλά και την ποιότητα του περιβάλλοντος.

Η επένδυση στην εκπαίδευση, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, η εξέλιξη των συστημάτων παρακολούθησης και καταγραφής των υποδομών και της ποιότητας του αέρα, του νερού και του περιβάλλοντος και κυρίως η επένδυση στην ικανότητα των ανθρώπων να συνεργάζονται και να δημιουργούν θα συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση.

Καθώς, οι προβλέψεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά προβολές του πώς βλέπει κανείς το σημερινό κόσμο είναι εμφανές ότι για τους αναλυτές και τους επιστήμονες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, βρισκόμαστε σε ένα τοπίο ολοένα και μεγαλύτερης αβεβαιότητας. Και τα τρία σενάρια του Global Trends θεωρούν δεδομένο ότι ένας κόσμος αρμονικής διεθνούς συνεργασίας, όπως αυτός που διακηρύχθηκε στη 'χρυσή εποχή  της παγκοσμιοποίησης, θα απομακρύνεται ως ενδεχόμενο, ότι τα κράτη και οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίζουν διαρκώς περισσότερες εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις και ότι το διεθνές σύστημα, ακόμη και εάν καταλήξει σε νέες μορφές συνεργασίας, θα περάσει εκ των πραγμάτων από μια πολυπολική φάση ανταγωνισμών ποικίλης έντασης. Κοντολογίς, από εικόνες που έχουμε αρχίσει να βλέπουμε από σήμερα.
πηγή