Ενα φιλόδοξο εγχείρημα που είχε άδοξο τέλος
Μια ιστορία 24 χρόνων και 7 μηνών τελείωσε. Η επίσημη ανακοίνωση από το Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ για την πώληση του ραδιοτηλεοπτικού «902 Αριστερά στα FM» προκάλεσε αίσθηση όχι μόνο στον κόσμο της πολιτικής και της ενημέρωσης, αλλά σε ολόκληρη την κοινωνία.
Το ΚΚΕ εκποίησε τον 902 για να ξεμπλέξει οικονομικά. Ομως έμπλεξε πολιτικά», ήταν το σχόλιο ενός βετεράνου, που επί δεκαετίες υπηρέτησε από κορυφαίες θέσεις τα κομματικά μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Ο ίδιος υποστήριζε πως το θέμα έχει κατεξοχήν πολιτική διάσταση, χωρίς να είναι μικρότερης σημασίας και το ηθικό ζήτημα που έχει ανακύψει. Και λέγοντας ηθικό ζήτημα, εννοούσε τη συσκότιση ως προς το πρόσωπο του αγοραστή, το τίμημα που κατέβαλε, τον τρόπο που εξασφάλισε την απαλλαγή της εταιρείας από τους 48 που εργάζονταν μέχρι σήμερα.
Ο «902 Αριστερά στα FM» γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1989. Από τότε και μέχρι τέλους λειτούργησε στο κτίριο που εδρεύει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης», στον Περισσό, επί της λεωφόρου Ηρακλείου 145. Δημιουργήθηκε έναν μήνα πριν από την ίδρυση του ενιαίου Συνασπισμού, τον Φεβρουάριο του 1989.
Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου θα διεξαχθούν οι βουλευτικές εκλογές από τις οποίες θα προκύψει η συγκυβέρνηση ΝΔ και ΣΥΝ. Τον Νοέμβριο, στις δεύτερες εκλογές μέσα στον ίδιο χρόνο, θα αναδειχθεί η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα. Στις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 ο Κώστας Μητσοτάκης θα καταφέρει να γίνει πρωθυπουργός, διαθέτοντας κοινοβουλευτική πλειοψηφία μίας έδρας.
Το φθινόπωρο του 1989 εκδηλώθηκε η πρώτη μετωπική σύγκρουση στο ΚΚΕ με τη διάσπαση της ΚΝΕ και τη διαγραφή 15 μελών της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Απ' εκεί δημιουργήθηκε το Νέο Αριστερό Ρεύμα (ΝΑΡ).
Ομως η μεγάλη διάσπαση έγινε τον Ιούλιο του 1991 με την αποχώρηση 45 μελών της Κεντρικής Επιτροπής, που αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τη γραμμή του Περισσού και παρέμειναν στον Συνασπισμό. Ηταν η λογική κατάληξη του 13ου Συνεδρίου, του πιο κρίσιμου στη μεταπολιτευτική ιστορία του ΚΚΕ, καθώς είχαν διαμορφωθεί δύο εσωκομματικά ρεύματα (το ανανεωτικό και το συντηρητικό, με την ορολογία εκείνης της εποχής).
Το πρώτο ρεύμα ηττήθηκε οριακά στο Συνέδριο, στην εκλογή για τη νέα Κεντρική Επιτροπή. Αυτή η ΚΕ θα εκλέξει για πρώτη φορά στην πορεία του Κόμματος μια γυναίκα για τη θέση του γραμματέα. Πρόκειται για την 46χρονη τότε Αλέκα Παπαρήγα, το μοναδικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου που στις συνθήκες της αμείλικτης εσωκομματικής πάλης είχε εκλεγεί αντιπρόσωπος στο Συνέδριο.
Ο Χ. Φλωράκης, με την ιδιότητα του προέδρου του Κόμματος, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εσωκομματικών συσχετισμών, όσο και στην εκλογή τους Αλ. Παπαρήγα. Στην ψηφοφορία, που έγινε μεταξύ των μελών της ΚΕ, η Αλέκα Παπαρήγα πήρε 57 ψήφους έναντι 53 του Γιάννη Δραγασάκη, υποψήφιου των λεγόμενων εκσυγχρονιστών. Ολες αυτές οι εξελίξεις θα πέσουν βαριές πάνω στις πλάτες του 902 και θα επηρεάσουν τη λειτουργία του από τα πρώτα του βήματα.
Ανοιγμα
Στο ξεκίνημα διευθυντής ήταν ο Παύλος Τσίμας, που λίγο αργότερα μετακινήθηκε στη διεύθυνση της εφημερίδας «Πρώτη». Στη θέση του διευθυντή τον διαδέχτηκε ο Τριαντάφυλλος Δραβαλιάρης με διευθυντή προγράμματος τον Γιώργο Θαλασσινό.
Ηταν ένας ραδιοφωνικός σταθμός - έκπληξη, με την έννοια ότι λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν ότι το ΚΚΕ θα τολμούσε να επιχειρήσει τέτοιο άνοιγμα. Το πρόγραμμά του άγγιζε το ενδιαφέρον ενός κοινού, που εκτεινόταν πολύ πέρα από τα στενά όρια της κομμουνιστικής Αριστεράς. Αρκεί μια ματιά στο πρόγραμμα της πρώτης ημέρας ραδιοφωνικής μετάδοσης για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του εγχειρήματος:
- Ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Απόστολος Λάζαρης, ο Κώστας Μητσοτάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης δίνουν συνεντεύξεις για τις πολιτικές εξελίξεις.
- Ο Μάνος Χατζηδάκης επιστρέφει στα ερτζιανά για τον 902. Διαλέγει μουσική και σχολιάζει σε μία και μοναδική εμφάνιση.
- Ο Λάκης Λαζόπουλος δοκιμάζει κάτι ανάλογο με το μελλοντικό Αλ Τσαντίρι.
- Ο Χάρρυ Κλυνν εμφανίζεται με ανανεωμένο Τραμπάκουλα.
- Ο Χρ. Νικολόπουλος «στη νύχτα του 902 που θέλει λαϊκά».
- Ο Θάνος Μικρούτσικος πλέει ανάμεσα στις συμπληγάδες του λαϊκισμού και του ελιτισμού.
Και από κοντά η Ελένη Καραΐνδρου, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Γιώργος Χασάπογλου, ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος.
«Οχι άλλος ένας, ένας άλλος σταθμός» και «γύρνα τη βελόνα λίγο πιο αριστερά», ήταν οι κεντρικές διαφημιστικές επωδοί του σταθμού στο ξεκίνημά του.
Ο 902 δεν ήταν στενά κομματικός. Ηταν παιδί του ΚΚΕ, αλλά ατίθασο. Θα αναφέρουμε σκόρπια και στην τύχη μερικούς από την πλειάδα των συνεργατών του: Δημήτρης Δανίκας, Γιάννης Βουρέλιας, Μαρία Ζορμπά, Λίλα Μουτσοπούλου, Στάθης Τσαγκαρουσιάνος, Τζίμης Πανούσης, Πάνος Γεραμάνης, Γιώργος Αλαμανής, Δημήτρης Χατζόπουλος, Κατιάνα Μπαλανίκα, Αννα Βαγενά, Λάκης Λαζόπουλος, Θύμιος Καρακατσάνης, Θάνος Μικρούτσικος.
Μέσα από τη συχνότητα αυτή θα περάσουν οι αδυσώπητες εσωκομματικές συγκρούσεις, που θα ακολουθήσουν για το κοινό πόρισμα ΚΚΕ - ΕΑΡ, την κυβέρνηση Τζαννετάκη, την περεστρόικα και τη γκλασνόστ στη Σοβιετική Ενωση του Γκορμπατσόφ, την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του Κόμματος. Μέχρι τη διάσπαση θα συνυπάρξουν και θα αντιπαρατεθούν οι γραμμές της ανανέωσης και της «ιδεολογικής καθαρότητας». Το θαύμα της συνύπαρξης «συντηρητικών» και ανανεωτικών του ΚΚΕ δεν θα κρατήσει πολύ.
Οι διασπάσεις του ΚΚΕ και του Συνασπισμού έχουν αντίκρυσμα στον σταθμό. Απολύονται συντάκτες και παραγωγοί. Διοργανώνονται συγκεντρώσεις φανατικών έξω από το κτίριο του Περισσού. Οι ομάδες περιφρούρησης κάνουν αισθητή την παρουσία τους.
Στις 17 Ιουνίου 1991 η Γενική Συνέλευση των εργαζομένων καταγγέλλει τη μετατροπή του σταθμού από «πολυφωνικό βήμα προνομιακής ανάδειξης κάθε προβληματισμού» σε «κομματικό όργανο».
ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΗΜΑ
Το μουσικό σήμα του σταθμού, που ακούστηκε για πρώτη φορά το πρωί της πρεμιέρας, έγραψε η Ελένη Καραΐνδρου. Μέχρι και σήμερα θεωρείται το καλύτερο στα FM. Η συνθέτρια ταξίδεψε μέχρι το Οσλο για να βρει τους κατάλληλους εξειδικευμένους μουσικούς που θα αναλάμβαναν την εκτέλεση και την παρουσίασή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και τους βρήκε: Ηταν ο Γιαν Γκαρμπάρεκ και ο Νανά Βανσκονσέλος, κορυφαίοι στο είδος τους. Μετά τη διάσπαση του 1991, η συνθέτρια το ζήτησε πίσω. Δεν της το έδωσαν. Ούτε κι αυτή επέμεινε.
Εφυγαν οι πρώτοι συνεργάτες και η άποψη αντικαταστάθηκε από τις θέσεις του κόμματος
Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε μετά τη διάσπαση
Η εποχή της ελεύθερης ραδιοφωνίας άρχισε από τον Μάιο του 1987, όταν είχε εκπέμψει σήμα ο «Αθήνα 9,84», ο πρώτος δημοτικός σταθμός της Αθήνας.
Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, η εμφάνιση του «902 Αριστερά» αποτέλεσε ποιοτική εξέλιξη. Ηταν ένας ραδιοσταθμός που συνιστούσε σημείο αναφοράς. Απέκτησε κύρος από την πρώτη στιγμή. Διακρίθηκε για τις ενδιαφέρουσες εκπομπές λόγου και την εκλεκτή μουσική του.
Μετά τη διάσπαση του 1991 τα πράγματα άλλαξαν ραγδαία. Τα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι την εκποίηση της τελευταίας εβδομάδας, οι εκπομπές περιορίστηκαν και γίνονταν όλο και λιγότερο ενδιαφέρουσες. Η άποψη έλειψε και αντικαταστάθηκε από τη θέση του Κόμματος. Το όποιο κύρος άρχισε γοργά να περιορίζεται.
Οι πολιτικές εκπομπές δεν κρατούσαν πια συχνά τα προσχήματα. Από τα δελτία ειδήσεων οι εναπομείναντες ακροατές ενημερώνονταν μόνο για τη δραστηριότητα του ΠΑΜΕ και πέραν τούτου (σχεδόν) ουδέν.
Σταδιακά ο σταθμός εξαφανίζεται από τις λίστες της ακροαματικότητας. Τα στελέχη της πρώτης περιόδου, που έφυγαν, συνέχισαν τη σταδιοδρομία τους σε άλλα μέσα ενημέρωσης, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, έντυπα. Μόνο η συχνότητα έμενε η ίδια, 90.2 Mhz.
Ο επίλογος από τη Μάνου
Τον επίλογο έχει γράψει από το 1994 η Αφροδίτη Μάνου, όταν σε στίχους και μουσική δική της τραγουδούσε για τον 902: «Αριστερά στην Εδέμ/ με τους αγγέλους στα Εφ Εμ».
Πανομοιότυπη πορεία ακολούθησε και ο τηλεοπτικός 902, που άνοιξε έναν χρόνο μετά τον ραδιοφωνικό. Τον Σεπτέμβριο του 2012, ο 902 TV έπαψε να λειτουργεί λόγω οικονομικών προβλημάτων. Μπροστά τον κίνδυνο να χάσει την άδεια, ξανάρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2013. Από τις 2 Μαρτίου εξέπεμπε ψηφιακά.
Από τις 30 Νοεμβρίου 1998 άνοιξε και ο «902.gr» με πάροχο τον Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας.
Τα οικονομικά προβλήματα ήταν και είναι τεράστια. Πολλαπλασιάζονται αντί να ελαττώνονται. Σύμφωνα με τους δημοσιευμένους ισολογισμούς, οι τρεις μεγάλες κομματικές επιχειρήσεις (Τυποεκδοτική ΑΕ, Σύγχρονη Εποχή ΑΕΒΕ και Ραδιοτηλεοπτική ΑΕ) δεν υπάρχει χρονιά που να είχαν κέρδη.
Πρόκειται για φαινόμενο φυσιολογικό ως έναν βαθμό. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν έχουν σκοπό την αναπαραγωγή του κεφαλαίου και την ανάπτυξη επενδύσεων. Στόχος τους είναι η αναπαραγωγή των ιδεών και των θέσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος, η προώθηση των δραστηριοτήτων του και η εκλαΐκευση του προγράμματός του, η πολιτική θωράκιση και ο ιδεολογικός εξοπλισμός των μελών και των φίλων του.
Η συμβολή του Φλωράκη
Τα στοιχεία των ισολογισμών δείχνουν ότι μόνο το 2010 είχαν συσσωρευτεί στις τρεις αυτές επιχειρήσεις ζημιές περίπου 13,6 εκατ. ευρώ. Καλύφθηκαν εν μέρει από την κρατική επιχορήγηση (περίπου 6,5 εκατ. ευρώ), από τις συνδρομές, αλλά και από νέα δάνεια.
Για πολλούς η πικρή γεύση που άφησε το πέσιμο της αυλαίας του 902 μοιάζει με παραπέμπει στους στίχους είτε του Κώστα Ουράνη (Πόσο η φόρα ήταν μεγάλη, πόσο το πήδημα μικρό) είτε του Κώστα Βάρναλη (Πού είσαι νιότη που 'δειχνες πως θα γινόμουν άλλος).
Από αισιοδοξία και ενθουσιασμό πλημμύριζε ο κόσμος που από νωρίς εκείνο το κυριακάτικο πρωινό των εγκαινίων συγκεντρώθηκε στο προαύλιο του Περισσού. Η συζήτηση σε ανοιχτό πηγαδάκι με τον τότε γραμματέα του Κόμματος Χαρίλαο Φλωράκη είχε κρατήσει πάνω από μιάμιση ώρα. Κοινή πεποίθηση ήταν ότι τα ερτζιανά αποκτούν νέα πνοή και το κόμμα ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο.
Στον διευθυντή Παύλο Τσίμα ο Χαρίλαος Φλωράκης έδωσε μια συμβουλή: να κρατήσει τον σταθμό ανοιχτό στα προβλήματα του κόσμου της εργασίας και της δημιουργίας.
Θοδωρής Ρουμπάνης
πηγή
Σχόλια