Επιχειρηματικότητα και κομμουνιστική ουτοπία
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Οι δύο έννοιες του τίτλου είναι, ως γνωστόν, ασύμβατες. Υπάρχει όμως και επεξηγηματικός υπότιτλος για την παραδοξότητα του τίτλου: «Κατάδυση μέσα στο μυαλό του Γιώργου!». Διότι εκεί μπορούν θαυμάσια να συμβούν παρόμοιες συζεύξεις...
Κατά τον πρωθυπουργό μας, ένα από τα παραδείγματα της έννοιας «επιχειρηματικότητα», όπως όλοι είχαμε την ευκαιρία να πληροφορηθούμε από την ομιλία του στο Κοινοβούλιο για τη νέα γενιά, είναι «η παράδοση της Ικαρίας, που ακόμη και οι μαρξιστές θεωρούσαν επιτυχία». Ερχεται όμως διακεκριμένος πανεπιστημιακός φιλόλογος και μου επισημαίνει ότι αυτό που μάλλον εννοούσε ο Γιώργος ήταν την «όχι και τόσο γνωστή κομμουνιστική ουτοπία του Estienne Cabet, “Voyage en Icarie” (1842)» και, με ανεπαισθήτως ειρωνική ανεκτικότητα (που, προφανώς, την απέκτησε έπειτα από τόσα χρόνια διδασκαλίας στα αμφιθέατρα...) προσθέτει: «Θεός ξέρει πού την άκουσε και πώς την κατάλαβε». (Πράγματι, συμφωνώ! Είναι μία από τις σπάνιες φορές -το ομολογώ- όπου η απάντηση επαφίεται στην θεία διάνοια...)
Δημοσιογράφος, πολιτικός, θεωρητικός του ουτοπικού σοσιαλισμού, ο Ετιέν Καμπέ (1788-1856) ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο «κομμουνισμός». Περιέγραψε την ουτοπία ενός κόσμου κοινοκτημοσύνης των μέσων παραγωγής στο βιβλίο του «Ταξίδι και περιπέτειες του λόρδου Γουίλιαμ Κάρισντολ στην Ικαρία» και, ακολουθούμενος από τους οπαδούς του, προσπάθησε δύο φορές να πραγματώσει το ιδεώδες του στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δημιουργώντας κοινότητες βασισμένες στην κοινοκτημοσύνη. Το μεν πείραμά του είχε το τέλος που επρόκειτο να έχουν στο μέλλον ανάλογα ιστορικά πειράματα, ο δε Καμπέ το φυσιολογικό τέλος κάθε ειλικρινούς ουτοπιστή: Πέθανε μόνος, πτωχός, άθλιος και αξιοθρήνητος. Η υπερβολική έκθεση του αναγνώστη της εποχής στις ιδέες του Καμπέ ήταν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, επιβλαβής, όπως αποδεικνύουν οι περιπτώσεις των Μαρξ και Ενγκελς, που υπήρξαν συστηματικοί αναγνώστες του...
Οσον αφορά τον Γιώργο, το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά στον Καμπέ είναι «ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής» του. Απόηχος από το μακρινό παρελθόν της οργισμένης ανεμελιάς, που φθάνουν «σαν μουσική τη νύχτα, μακρινή, που σβήνει». Από την εποχή που «ξαπλώναμε σε αεροδιαδρόμους (sic) για να εμποδίσουμε τα βομβαρδιστικά που χτυπούσαν το Βιετνάμ», όπως είχε περιγράψει νοσταλγικά, σε ένα παλαιότερο Συμπόσιο της Σύμης, τις δραστηριότητές του ο Γιώργος, όταν ήταν φοιτητής στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ειδάλλως, τη μόνη ουτοπία, που κατάφεραν να ιδρύσουν οι κομμουνιστές στο έδαφος της Ικαρίας, την οφείλουν βεβαίως στον Ιωάννη Μεταξά. Αλλά θεωρώ απίθανο να εννοούσε αυτή την ουτοπία ο Γιώργος...
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_16/07/2010_408152
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Οι δύο έννοιες του τίτλου είναι, ως γνωστόν, ασύμβατες. Υπάρχει όμως και επεξηγηματικός υπότιτλος για την παραδοξότητα του τίτλου: «Κατάδυση μέσα στο μυαλό του Γιώργου!». Διότι εκεί μπορούν θαυμάσια να συμβούν παρόμοιες συζεύξεις...
Κατά τον πρωθυπουργό μας, ένα από τα παραδείγματα της έννοιας «επιχειρηματικότητα», όπως όλοι είχαμε την ευκαιρία να πληροφορηθούμε από την ομιλία του στο Κοινοβούλιο για τη νέα γενιά, είναι «η παράδοση της Ικαρίας, που ακόμη και οι μαρξιστές θεωρούσαν επιτυχία». Ερχεται όμως διακεκριμένος πανεπιστημιακός φιλόλογος και μου επισημαίνει ότι αυτό που μάλλον εννοούσε ο Γιώργος ήταν την «όχι και τόσο γνωστή κομμουνιστική ουτοπία του Estienne Cabet, “Voyage en Icarie” (1842)» και, με ανεπαισθήτως ειρωνική ανεκτικότητα (που, προφανώς, την απέκτησε έπειτα από τόσα χρόνια διδασκαλίας στα αμφιθέατρα...) προσθέτει: «Θεός ξέρει πού την άκουσε και πώς την κατάλαβε». (Πράγματι, συμφωνώ! Είναι μία από τις σπάνιες φορές -το ομολογώ- όπου η απάντηση επαφίεται στην θεία διάνοια...)
Δημοσιογράφος, πολιτικός, θεωρητικός του ουτοπικού σοσιαλισμού, ο Ετιέν Καμπέ (1788-1856) ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο «κομμουνισμός». Περιέγραψε την ουτοπία ενός κόσμου κοινοκτημοσύνης των μέσων παραγωγής στο βιβλίο του «Ταξίδι και περιπέτειες του λόρδου Γουίλιαμ Κάρισντολ στην Ικαρία» και, ακολουθούμενος από τους οπαδούς του, προσπάθησε δύο φορές να πραγματώσει το ιδεώδες του στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δημιουργώντας κοινότητες βασισμένες στην κοινοκτημοσύνη. Το μεν πείραμά του είχε το τέλος που επρόκειτο να έχουν στο μέλλον ανάλογα ιστορικά πειράματα, ο δε Καμπέ το φυσιολογικό τέλος κάθε ειλικρινούς ουτοπιστή: Πέθανε μόνος, πτωχός, άθλιος και αξιοθρήνητος. Η υπερβολική έκθεση του αναγνώστη της εποχής στις ιδέες του Καμπέ ήταν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, επιβλαβής, όπως αποδεικνύουν οι περιπτώσεις των Μαρξ και Ενγκελς, που υπήρξαν συστηματικοί αναγνώστες του...
Οσον αφορά τον Γιώργο, το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά στον Καμπέ είναι «ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής» του. Απόηχος από το μακρινό παρελθόν της οργισμένης ανεμελιάς, που φθάνουν «σαν μουσική τη νύχτα, μακρινή, που σβήνει». Από την εποχή που «ξαπλώναμε σε αεροδιαδρόμους (sic) για να εμποδίσουμε τα βομβαρδιστικά που χτυπούσαν το Βιετνάμ», όπως είχε περιγράψει νοσταλγικά, σε ένα παλαιότερο Συμπόσιο της Σύμης, τις δραστηριότητές του ο Γιώργος, όταν ήταν φοιτητής στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ειδάλλως, τη μόνη ουτοπία, που κατάφεραν να ιδρύσουν οι κομμουνιστές στο έδαφος της Ικαρίας, την οφείλουν βεβαίως στον Ιωάννη Μεταξά. Αλλά θεωρώ απίθανο να εννοούσε αυτή την ουτοπία ο Γιώργος...
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_16/07/2010_408152
Σχόλια