Αύγουστος 1974: Στη Γενεύη κατέρρευσαν οι συνομιλίες για μια πολιτική λύση στην Κύπρο, ύστερα από την τουρκική εισβολή της 20ής Ιουλίου. Ο τουρκικός στρατός εξαπέλυσε διμέτωπη επίθεση, προελαύνοντας από τη βόρεια Λευκωσία προς της Μόρφου και την Αμμόχωστο.
*Η Εθνική Φρουρά, καταπονημένη από το πραξικόπημα, εξασθενημένη από την πρώτη φάση της εισβολής και εξοπλισμένη με οπλισμό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Ο τουρκικός στρατός με μηχανοκίνητα μέσα και σύγχρονα τανκς οργώνει την πεδιάδα της Μεσαορίας, κατευθυνόμενος προς την Αμμόχωστο, χωρίς καμιά αντίσταση.
Η παράδοση και η εκτέλεση
Το 398 Τάγμα Πεζικού της Εθνικής Φρουράς είναι εγκατεστημένο στην περιοχή του τουρκοκυπριακού χωριού Τζιάος, στη Μεσαορία. Μια ομάδα στρατιωτών, με επικεφαλής τον έφεδρο λοχία Αντώνη Κορέλλη, παίρνει εντολή να βάλει με τα πρωτόγονα τουφέκια Νο 4 που διέθετε εναντίον των τανκς που έρχονταν από την Λευκωσία, με κατεύθυνση την Αμμόχωστο.
Βάλλοντας κατά των τανκς, οι στρατιώτες γίνονται οι ίδιοι στόχος των τουρκικών δυνάμεων. Τρία με τέσσερα άρματα μάχης ξεκόβουν από τα υπόλοιπα και κατευθύνονται προς το λόφο, όπου είναι ταμπουρωμένοι οι ελληνοκύπριοι στρατιώτες. Δύο από αυτούς ξεφεύγουν. Οι άλλοι πέντε εγκλωβίζονται από τις τουρκικές δυνάμεις και παραδίδονται.
*Είναι τα πέντε άτομα που απαθανάτισε ο τούρκος φωτογράφος Εργκίν Κονούκσεβερ, να παραδίδονται με τα χέρια σηκωμένα: Κορέλλης Αντώνης, Νικολάου Παναγιώτης, Σκορδής Χριστόφορος, Παπαγιάννης Ιωάννης και Χατζηκυριάκος Ιωάννης. Η φωτογραφία έγινε σύμβολο στον αγώνα διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων. Την περασμένη εβδομάδα οι συγγενείς των πέντε ενημερώθηκαν ότι τα λείψανά τους βρέθηκαν σε πηγάδι στο Τζιάος και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA.
*Το τι απέγιναν οι πέντε εθνοφρουροί απασχόλησε για χρόνια τη διερευνητική επιτροπή αγνοουμένων CMP. Σύμφωνα με πηγή της CMP με την οποία μίλησε η «Κ.Ε.», τόσο ο φωτογράφος Κονούκσεβερ όσο και ο ταξίαρχος Μπορατάς, ο οποίος ηγείτο των επιχειρήσεων, έδωσαν προ δεκαετίας καταθέσεις με την εξής εκδοχή:
Οι πέντε συνελήφθησαν από τα πληρώματα των αρμάτων που δεν είχαν διαδικασία συλλογής αιχμαλώτων. Στο σημείο της σύλληψης εκλήθη και έφτασε ο ταξίαρχος Μπορατάς, ο οποίος αποφάσισε να τους παραδώσει σε τουρκοκύπριους της παραστρατιωτικής οργάνωσης ΤΜΤ. Αυτοί, αντί να τους διαχειριστούν σαν αιχμαλώτους πολέμου, τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ για λόγους αντεκδίκησης.
*Μεταξύ 20ής Ιουλίου και 14ης Αυγούστου 1974 το χωριό Τζιάος κατελήφθη από ελληνοκύπριους στρατιώτες και ατάκτους και έγιναν καταγγελίες για βίαιες ενέργειες εις βάρος των κατοίκων. Ο Γ. Χριστοδούλου, ένας από τους συντρόφους των πέντε (είναι και αδελφός της συζύγου του ενός, του Παν. Νικολάου), ο οποίος διασώθηκε και παρακολούθησε τη σύλληψή τους από απόσταση 100 μέτρων, καταθέτοντας τη μαρτυρία του στην τηλεόραση του ΡΙΚ, περιέγραψε το απόλυτο χάος που επικρατούσε στη διαλυμένη Εθνική Φρουρά και πρόσθεσε: «Εκάμαμεν κι εμείς τόσα πολλά μέσα στο Τζιάος που ήταν επόμενο πως όποιον έπιαναν δεν είχε σωτηρία».
*Ο Κονούκσεβερ είχε κι εκείνος την προσωπική του περιπέτεια. Μαζί με τον συνάδελφό του Αντέμ Γιαβούζ, του πρακτορείου ΑΝΚΑ, ακολούθησαν τον τουρκικό στρατό και κάλυψαν τις επιχειρήσεις. Ξένοι στην Κύπρο, έχασαν τον προσανατολισμό τους και πέρασαν πίσω από τις ελληνοκυπριακές γραμμές. Το αυτοκίνητο που τους μετέφερε, με τούρκικη σημαία αναρτημένη για να διακρίνεται η εθνικότητά τους, έγινε στόχος από άντρες της Στρατιωτικής Αστυνομίας. Οι δύο φωτογράφοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν τραυματίες στο νοσοκομείο.
Δεκάδες άλλες φωτογραφίες
Ο Αντέμ Γιαβούζ πέθανε και ο Κονούκσεβερ, σε συνέντευξη που έδωσε στη «Χουριέτ», αναφέρει ότι ο Γιαβούζ κτυπήθηκε από στρατιώτες έξω από το νοσοκομείο. Ο ίδιος διασώθηκε, χάρις στη φροντίδα του ελληνοκύπριου γιατρού Αντρέα Δημητριάδη.
*Στις 20 Ιουλίου, ο Κονούκσεβερ ήταν στην κατεχόμενη Κύπρο με αφορμή τις εκδηλώσεις για την επέτειο της εισβολής. Ζήτησε και συνάντησε τον Α. Δημητριάδη. Οι δύο συνέφαγαν και φωτογραφήθηκαν, ενώ ο Κονούκσεβερ έδωσε συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό «Σίγμα» και μίλησε για την περίπτωση των πέντε στρατιωτών, προτού ανακοινωθεί ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση των λειψάνων τους.
*Οι στρατιώτες κατέσχεσαν τις φωτογραφικές και τα φιλμ των δύο φωτογράφων. Ο Κονούκσεβερ αναφέρει ότι στα φιλμ του υπάρχει και ο επίλογος της ιστορίας και ότι είχε φωτογραφήσει την ταφή των πέντε αιχμαλώτων. Ωστόσο, από τις δεκάδες των φωτογραφιών που τράβηξαν, μόνο η σκηνή με τη σύλληψη δημοσιεύτηκε. Οι φωτογραφίες παραδόθηκαν στον πρόεδρο της πραξικοπηματικής κυβέρνησης Ν. Σαμψών και δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα του, τη «Μάχη». Μέχρι σήμερα οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους δηλώνουν άγνοια για την τύχη των υπολοίπων.
*Η δημοσίευση των φωτογραφιών και η αναγνώριση των ταυτοτήτων των αιχμαλώτων δημιούργησαν ελπίδες στους συγγενείς τους ότι οι αγνοούμενοι ήταν αιχμάλωτοι και θα επέστρεφαν. Η μαρτυρία ότι είχαν συλληφθεί ζωντανοί έδωσε τροφή για εικασίες, ότι υπήρχε στρατόπεδο με 200 αδήλωτους αιχμάλωτους στην Αμμόχωστο που θα απελευθερώνονταν με παρέμβαση Κληρίδη. Μεταξύ των μύθων που δημιουργήθηκαν ήταν και η εικασία ότι ο λοχίας Κορέλλης, μίλησε από το τουρκικό ραδιοσταθμό Μπαϊράκ.
*Η κυβέρνηση της Κύπρου επέλεξε να κρατήσει χαμηλούς τόνους και δέχεται κριτική από τα ΜΜΕ επειδή δεν αξιοποιεί πολιτικά την υπόθεση. Ο βασικός λόγος είναι ότι η όλη διαδικασία που ακολουθήθηκε (πληροφορίες, εκταφή, αναγνώριση) καλύπτεται από τους όρους εντολής της CMP. Σύμφωνα με το άρθρο 11 της συμφωνίας αυτής, «η Επιτροπή δεν θα επιχειρήσει να αποδώσει ευθύνη για το θάνατο οποιουδήποτε αγνοούμενου ή να ερευνήσει την αιτία τέτοιων θανάτων».
*Υπάρχει πολιτική συμφωνία να αντιμετωπιστεί το θέμα μόνο ανθρωπιστικά. Αν παραβιαστεί αυτή η συμφωνία, η προσπάθεια για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων θα τερματιστεί. Αν γίνουν προσφυγές, θα ακολουθήσει και η άλλη πλευρά, που έχει στο χαρτοφυλάκιο της ανάλογες υποθέσεις, οπότε το Κυπριακό θα περιπλεχθεί σε μια ατέρμονη νομική διαδικασία, ενώ η σημερινή κυβέρνηση προσπαθεί να δώσει πολιτικές λύσεις.http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=73269
*Η Εθνική Φρουρά, καταπονημένη από το πραξικόπημα, εξασθενημένη από την πρώτη φάση της εισβολής και εξοπλισμένη με οπλισμό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Ο τουρκικός στρατός με μηχανοκίνητα μέσα και σύγχρονα τανκς οργώνει την πεδιάδα της Μεσαορίας, κατευθυνόμενος προς την Αμμόχωστο, χωρίς καμιά αντίσταση.
Η παράδοση και η εκτέλεση
Το 398 Τάγμα Πεζικού της Εθνικής Φρουράς είναι εγκατεστημένο στην περιοχή του τουρκοκυπριακού χωριού Τζιάος, στη Μεσαορία. Μια ομάδα στρατιωτών, με επικεφαλής τον έφεδρο λοχία Αντώνη Κορέλλη, παίρνει εντολή να βάλει με τα πρωτόγονα τουφέκια Νο 4 που διέθετε εναντίον των τανκς που έρχονταν από την Λευκωσία, με κατεύθυνση την Αμμόχωστο.
Βάλλοντας κατά των τανκς, οι στρατιώτες γίνονται οι ίδιοι στόχος των τουρκικών δυνάμεων. Τρία με τέσσερα άρματα μάχης ξεκόβουν από τα υπόλοιπα και κατευθύνονται προς το λόφο, όπου είναι ταμπουρωμένοι οι ελληνοκύπριοι στρατιώτες. Δύο από αυτούς ξεφεύγουν. Οι άλλοι πέντε εγκλωβίζονται από τις τουρκικές δυνάμεις και παραδίδονται.
*Είναι τα πέντε άτομα που απαθανάτισε ο τούρκος φωτογράφος Εργκίν Κονούκσεβερ, να παραδίδονται με τα χέρια σηκωμένα: Κορέλλης Αντώνης, Νικολάου Παναγιώτης, Σκορδής Χριστόφορος, Παπαγιάννης Ιωάννης και Χατζηκυριάκος Ιωάννης. Η φωτογραφία έγινε σύμβολο στον αγώνα διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων. Την περασμένη εβδομάδα οι συγγενείς των πέντε ενημερώθηκαν ότι τα λείψανά τους βρέθηκαν σε πηγάδι στο Τζιάος και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA.
*Το τι απέγιναν οι πέντε εθνοφρουροί απασχόλησε για χρόνια τη διερευνητική επιτροπή αγνοουμένων CMP. Σύμφωνα με πηγή της CMP με την οποία μίλησε η «Κ.Ε.», τόσο ο φωτογράφος Κονούκσεβερ όσο και ο ταξίαρχος Μπορατάς, ο οποίος ηγείτο των επιχειρήσεων, έδωσαν προ δεκαετίας καταθέσεις με την εξής εκδοχή:
Οι πέντε συνελήφθησαν από τα πληρώματα των αρμάτων που δεν είχαν διαδικασία συλλογής αιχμαλώτων. Στο σημείο της σύλληψης εκλήθη και έφτασε ο ταξίαρχος Μπορατάς, ο οποίος αποφάσισε να τους παραδώσει σε τουρκοκύπριους της παραστρατιωτικής οργάνωσης ΤΜΤ. Αυτοί, αντί να τους διαχειριστούν σαν αιχμαλώτους πολέμου, τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ για λόγους αντεκδίκησης.
*Μεταξύ 20ής Ιουλίου και 14ης Αυγούστου 1974 το χωριό Τζιάος κατελήφθη από ελληνοκύπριους στρατιώτες και ατάκτους και έγιναν καταγγελίες για βίαιες ενέργειες εις βάρος των κατοίκων. Ο Γ. Χριστοδούλου, ένας από τους συντρόφους των πέντε (είναι και αδελφός της συζύγου του ενός, του Παν. Νικολάου), ο οποίος διασώθηκε και παρακολούθησε τη σύλληψή τους από απόσταση 100 μέτρων, καταθέτοντας τη μαρτυρία του στην τηλεόραση του ΡΙΚ, περιέγραψε το απόλυτο χάος που επικρατούσε στη διαλυμένη Εθνική Φρουρά και πρόσθεσε: «Εκάμαμεν κι εμείς τόσα πολλά μέσα στο Τζιάος που ήταν επόμενο πως όποιον έπιαναν δεν είχε σωτηρία».
*Ο Κονούκσεβερ είχε κι εκείνος την προσωπική του περιπέτεια. Μαζί με τον συνάδελφό του Αντέμ Γιαβούζ, του πρακτορείου ΑΝΚΑ, ακολούθησαν τον τουρκικό στρατό και κάλυψαν τις επιχειρήσεις. Ξένοι στην Κύπρο, έχασαν τον προσανατολισμό τους και πέρασαν πίσω από τις ελληνοκυπριακές γραμμές. Το αυτοκίνητο που τους μετέφερε, με τούρκικη σημαία αναρτημένη για να διακρίνεται η εθνικότητά τους, έγινε στόχος από άντρες της Στρατιωτικής Αστυνομίας. Οι δύο φωτογράφοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν τραυματίες στο νοσοκομείο.
Δεκάδες άλλες φωτογραφίες
Ο Αντέμ Γιαβούζ πέθανε και ο Κονούκσεβερ, σε συνέντευξη που έδωσε στη «Χουριέτ», αναφέρει ότι ο Γιαβούζ κτυπήθηκε από στρατιώτες έξω από το νοσοκομείο. Ο ίδιος διασώθηκε, χάρις στη φροντίδα του ελληνοκύπριου γιατρού Αντρέα Δημητριάδη.
*Στις 20 Ιουλίου, ο Κονούκσεβερ ήταν στην κατεχόμενη Κύπρο με αφορμή τις εκδηλώσεις για την επέτειο της εισβολής. Ζήτησε και συνάντησε τον Α. Δημητριάδη. Οι δύο συνέφαγαν και φωτογραφήθηκαν, ενώ ο Κονούκσεβερ έδωσε συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό «Σίγμα» και μίλησε για την περίπτωση των πέντε στρατιωτών, προτού ανακοινωθεί ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση των λειψάνων τους.
*Οι στρατιώτες κατέσχεσαν τις φωτογραφικές και τα φιλμ των δύο φωτογράφων. Ο Κονούκσεβερ αναφέρει ότι στα φιλμ του υπάρχει και ο επίλογος της ιστορίας και ότι είχε φωτογραφήσει την ταφή των πέντε αιχμαλώτων. Ωστόσο, από τις δεκάδες των φωτογραφιών που τράβηξαν, μόνο η σκηνή με τη σύλληψη δημοσιεύτηκε. Οι φωτογραφίες παραδόθηκαν στον πρόεδρο της πραξικοπηματικής κυβέρνησης Ν. Σαμψών και δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα του, τη «Μάχη». Μέχρι σήμερα οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους δηλώνουν άγνοια για την τύχη των υπολοίπων.
*Η δημοσίευση των φωτογραφιών και η αναγνώριση των ταυτοτήτων των αιχμαλώτων δημιούργησαν ελπίδες στους συγγενείς τους ότι οι αγνοούμενοι ήταν αιχμάλωτοι και θα επέστρεφαν. Η μαρτυρία ότι είχαν συλληφθεί ζωντανοί έδωσε τροφή για εικασίες, ότι υπήρχε στρατόπεδο με 200 αδήλωτους αιχμάλωτους στην Αμμόχωστο που θα απελευθερώνονταν με παρέμβαση Κληρίδη. Μεταξύ των μύθων που δημιουργήθηκαν ήταν και η εικασία ότι ο λοχίας Κορέλλης, μίλησε από το τουρκικό ραδιοσταθμό Μπαϊράκ.
*Η κυβέρνηση της Κύπρου επέλεξε να κρατήσει χαμηλούς τόνους και δέχεται κριτική από τα ΜΜΕ επειδή δεν αξιοποιεί πολιτικά την υπόθεση. Ο βασικός λόγος είναι ότι η όλη διαδικασία που ακολουθήθηκε (πληροφορίες, εκταφή, αναγνώριση) καλύπτεται από τους όρους εντολής της CMP. Σύμφωνα με το άρθρο 11 της συμφωνίας αυτής, «η Επιτροπή δεν θα επιχειρήσει να αποδώσει ευθύνη για το θάνατο οποιουδήποτε αγνοούμενου ή να ερευνήσει την αιτία τέτοιων θανάτων».
*Υπάρχει πολιτική συμφωνία να αντιμετωπιστεί το θέμα μόνο ανθρωπιστικά. Αν παραβιαστεί αυτή η συμφωνία, η προσπάθεια για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων θα τερματιστεί. Αν γίνουν προσφυγές, θα ακολουθήσει και η άλλη πλευρά, που έχει στο χαρτοφυλάκιο της ανάλογες υποθέσεις, οπότε το Κυπριακό θα περιπλεχθεί σε μια ατέρμονη νομική διαδικασία, ενώ η σημερινή κυβέρνηση προσπαθεί να δώσει πολιτικές λύσεις.http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=73269
Σχόλια