Ασφαλώς το πολιτικό τοπίο μπαίνει σε νέα φάση. Τούτο ήταν ήδη ορατό το τελευταίο διάστημα, καθώς στις δημοσκοπήσεις υποχωρούσε το κυβερνών κόμμα, επιδεινώνονταν η εικόνα της κυβέρνησης και σημείωνε μικρή άνοδο το ΠΑΣΟΚ. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν το κυβερνών κόμμα να προηγείται οριακά. Δύο πολύ πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν το ΠΑΣΟΚ να προηγείται. Όμως τα περί ανατροπής του τοπίου είναι εξωπραγματικά.
Σε ώρες φόρτισης και με ερωτηματολόγια που αντανακλούν τη φόρτιση αυτή, είναι προφανές πως οι σχετικές αντιδράσεις έχουν πιο έντονα το στοιχείο του στιγμιαίου. Στις εταιρείες δημοσκοπήσεων εναπόκειται αν στις περιπτώσεις αυτές θα θέσουν και το ερώτημα της πρόθεσης ψήφου. Μια εκ των δύο εταιρειών που διεξήγαγαν τέτοιου τύπου δημοσκοπήσεις περιορίσθηκε μόνο στην καταγραφή του κλίματος. Η άλλη διερεύνησε και την πρόθεση ψήφου. Η πρώτη προσέγγιση είναι προφανώς πιο συνετή. Και σίγουρα πιο ασφαλής, μένοντας μακριά από εντυπωσιασμούς.
Όπως και να έχουν πάντως τα πράγματα, κάθε δημοσκόπηση είναι χρήσιμη, διότι περιέχει πληροφορίες. Προφανώς όμως οι πληροφορίες αυτές είναι πιο χρήσιμες όταν δεν εκμαιεύονται «βιαστικά» για να «προλάβουν» ένα τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων. Αλλά διαθέτουν ένα ερωτηματολόγιο που καταγράφει γενικότερες αντιδράσεις και διαχρονικές τάσεις, πέραν των θεμάτων που στιγμιαία «φορτίζουν».
Τι μπορεί πάντως να παρατηρήσει κανείς από τις διαφόρων προσεγγίσεων δημοσκοπήσεις που εμφανίσθηκαν πρόσφατα;
• Είναι σαφές ότι το κυβερνών κόμμα έχει πληγεί από σωρευτικά γεγονότα. Το πρώτο από αυτά υπήρξε η ανάγκη λήψης έκτακτων φορολογικών μέτρων. Το δεύτερο που προστέθηκε (και λειτούργησε πολλαπλασιαστικά) ήταν οι εντυπώσεις (έντονα αρνητικές) από την διαδρομή του παραιτηθέντος Υπουργού, συν το σκάνδαλο της Μονής του Βατοπαιδίου.
• Η κυβερνητική εικόνα, όπως έδειξαν οι πρώτες δημοσκοπήσεις στα τέλη Αυγούστου άντεξε – με φθορά ασφαλώς – την πίεση των φορολογικών μέτρων. Όμως η ανοχή της κοινής γνώμης βρισκόταν στα όριά της. Το ισχυρότερο πλήγμα ήρθε από τα όσα αφορούσαν τον τέως Υπουργό και το Βατοπαίδι. Όπως έδειξε άλλωστε η GPO, αυτοί οι δύο παράγοντες, σύμφωνα με την κοινή γνώμη, τραυμάτισαν περισσότερο την κυβέρνηση σε σύγκριση με τα οικονομικά.
• Όλες οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις συμφωνούν πως το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει ελαφρά άνοδο και η ΝΔ κάμψη. Η διαχρονική μηνιαία έρευνα «Βαρόμετρο» της Public Issue δείχνει την μικρότερη διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ σε όλη την μέχρι τώρα περίοδο του 2008 (34% έναντι 22,5%). Ενώ το ποσοστό αυτό της ΝΔ, στις μηνιαίες έρευνες της εταιρείες, είναι το χαμηλότερο της περιόδου.
• Η Public Issue έδειξε πάντως τη ΝΔ να έχει καλύτερη «κυβερνητική» εικόνα από το ΠΑΣΟΚ και τον Καραμανλή να προηγείται με διαφορά σε «Πρωθυπουργική αξιοπιστία». Οι δύο αυτοί δείκτες είναι πολύ σημαντικοί για την πολιτική δυναμική και το ερώτημα είναι πού ισορροπούν στο τωρινό χρονικό σημείο.
• Απάντηση – επαναλαμβάνουμε – προφανώς μπορούν να δώσουν μόνο δημοσκοπήσεις με ευρύ, πολυδιάστατο και συγκροτημένο ερωτηματολόγιο που εδράζονται σε διαχρονικούς δείκτες και δεν επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά σε φορτισμένα θέματα της επικαιρότητας. Τα οποία κατ’ ανάγκην φορτίζουν και τους απαντώντες.
• Όπως και να ’ναι πάντως, το κυβερνών κόμμα πορεύεται με μια όλο και πιο αποκλίνουσα εικόνα μεταξύ της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού. Επίσης η εικόνα του Πρωθυπουργού δέχεται «πιέσεις», ενώ η αντοχή της είναι καθοριστική για να μην υπάρξει όντως ανατροπή του σκηνικού.
Πάντως, στη φάση αυτή το κυρίαρχο δεδομένο του τοπίου, καθώς το ΠΑΣΟΚ, παρά την άνοδό του παραμένει ευάλωτο ως ηγετική και κομματική εικόνα, είναι η ρευστότητα. Ο μεγάλος «νικητής» των δημοσκοπήσεων (μετά την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ) είναι η «αδιευκρίνιστη ψήφος» - δηλαδή μια τεράστια δεξαμενή ψηφοφόρων. Και το πού αυτή θα ισορροπήσει, τούτη την ώρα, είναι αδύνατο να εκτιμηθεί. Ακόμη και όταν οι δημοσκοπήσεις διεξάγονται χωρίς να επικεντρώνονται μόνο ή σχεδόν μόνο στα φορτισμένα θέματα. Και επίσης, ακόμη και εάν η αποτίμηση των αποτελεσμάτων τους γίνεται νηφάλια και ισορροπημένα
Σε ώρες φόρτισης και με ερωτηματολόγια που αντανακλούν τη φόρτιση αυτή, είναι προφανές πως οι σχετικές αντιδράσεις έχουν πιο έντονα το στοιχείο του στιγμιαίου. Στις εταιρείες δημοσκοπήσεων εναπόκειται αν στις περιπτώσεις αυτές θα θέσουν και το ερώτημα της πρόθεσης ψήφου. Μια εκ των δύο εταιρειών που διεξήγαγαν τέτοιου τύπου δημοσκοπήσεις περιορίσθηκε μόνο στην καταγραφή του κλίματος. Η άλλη διερεύνησε και την πρόθεση ψήφου. Η πρώτη προσέγγιση είναι προφανώς πιο συνετή. Και σίγουρα πιο ασφαλής, μένοντας μακριά από εντυπωσιασμούς.
Όπως και να έχουν πάντως τα πράγματα, κάθε δημοσκόπηση είναι χρήσιμη, διότι περιέχει πληροφορίες. Προφανώς όμως οι πληροφορίες αυτές είναι πιο χρήσιμες όταν δεν εκμαιεύονται «βιαστικά» για να «προλάβουν» ένα τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων. Αλλά διαθέτουν ένα ερωτηματολόγιο που καταγράφει γενικότερες αντιδράσεις και διαχρονικές τάσεις, πέραν των θεμάτων που στιγμιαία «φορτίζουν».
Τι μπορεί πάντως να παρατηρήσει κανείς από τις διαφόρων προσεγγίσεων δημοσκοπήσεις που εμφανίσθηκαν πρόσφατα;
• Είναι σαφές ότι το κυβερνών κόμμα έχει πληγεί από σωρευτικά γεγονότα. Το πρώτο από αυτά υπήρξε η ανάγκη λήψης έκτακτων φορολογικών μέτρων. Το δεύτερο που προστέθηκε (και λειτούργησε πολλαπλασιαστικά) ήταν οι εντυπώσεις (έντονα αρνητικές) από την διαδρομή του παραιτηθέντος Υπουργού, συν το σκάνδαλο της Μονής του Βατοπαιδίου.
• Η κυβερνητική εικόνα, όπως έδειξαν οι πρώτες δημοσκοπήσεις στα τέλη Αυγούστου άντεξε – με φθορά ασφαλώς – την πίεση των φορολογικών μέτρων. Όμως η ανοχή της κοινής γνώμης βρισκόταν στα όριά της. Το ισχυρότερο πλήγμα ήρθε από τα όσα αφορούσαν τον τέως Υπουργό και το Βατοπαίδι. Όπως έδειξε άλλωστε η GPO, αυτοί οι δύο παράγοντες, σύμφωνα με την κοινή γνώμη, τραυμάτισαν περισσότερο την κυβέρνηση σε σύγκριση με τα οικονομικά.
• Όλες οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις συμφωνούν πως το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει ελαφρά άνοδο και η ΝΔ κάμψη. Η διαχρονική μηνιαία έρευνα «Βαρόμετρο» της Public Issue δείχνει την μικρότερη διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ σε όλη την μέχρι τώρα περίοδο του 2008 (34% έναντι 22,5%). Ενώ το ποσοστό αυτό της ΝΔ, στις μηνιαίες έρευνες της εταιρείες, είναι το χαμηλότερο της περιόδου.
• Η Public Issue έδειξε πάντως τη ΝΔ να έχει καλύτερη «κυβερνητική» εικόνα από το ΠΑΣΟΚ και τον Καραμανλή να προηγείται με διαφορά σε «Πρωθυπουργική αξιοπιστία». Οι δύο αυτοί δείκτες είναι πολύ σημαντικοί για την πολιτική δυναμική και το ερώτημα είναι πού ισορροπούν στο τωρινό χρονικό σημείο.
• Απάντηση – επαναλαμβάνουμε – προφανώς μπορούν να δώσουν μόνο δημοσκοπήσεις με ευρύ, πολυδιάστατο και συγκροτημένο ερωτηματολόγιο που εδράζονται σε διαχρονικούς δείκτες και δεν επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά σε φορτισμένα θέματα της επικαιρότητας. Τα οποία κατ’ ανάγκην φορτίζουν και τους απαντώντες.
• Όπως και να ’ναι πάντως, το κυβερνών κόμμα πορεύεται με μια όλο και πιο αποκλίνουσα εικόνα μεταξύ της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού. Επίσης η εικόνα του Πρωθυπουργού δέχεται «πιέσεις», ενώ η αντοχή της είναι καθοριστική για να μην υπάρξει όντως ανατροπή του σκηνικού.
Πάντως, στη φάση αυτή το κυρίαρχο δεδομένο του τοπίου, καθώς το ΠΑΣΟΚ, παρά την άνοδό του παραμένει ευάλωτο ως ηγετική και κομματική εικόνα, είναι η ρευστότητα. Ο μεγάλος «νικητής» των δημοσκοπήσεων (μετά την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ) είναι η «αδιευκρίνιστη ψήφος» - δηλαδή μια τεράστια δεξαμενή ψηφοφόρων. Και το πού αυτή θα ισορροπήσει, τούτη την ώρα, είναι αδύνατο να εκτιμηθεί. Ακόμη και όταν οι δημοσκοπήσεις διεξάγονται χωρίς να επικεντρώνονται μόνο ή σχεδόν μόνο στα φορτισμένα θέματα. Και επίσης, ακόμη και εάν η αποτίμηση των αποτελεσμάτων τους γίνεται νηφάλια και ισορροπημένα
Σχόλια