Στη μάχη των «κύκλων κυριαρχίας» είναι γεγονός ότι η Σοσιαλδημοκρατία περνάει κρίση - με την έννοια ότι χάνει περισσότερες μάχες από εκείνες που κερδίζει. Γνωρίζω ότι αρκετοί από τον χώρο της αριστερίζουσας διανόησης θα αποδώσουν την κρίση αυτή σε «ιδεολογικούς λόγους», κάνοντας περίπλοκες αναλύσεις. Και όμως η πραγματικότητα είναι απλή: Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι ιδεολογική. Αλλά στρατηγική. Με δυο λόγια, αδυνατεί να προσαρμοσθεί στα δεδομένα της «εποχής του πραγματισμού» που απαιτούν συνεχείς προσαρμογές σε νέες προκλήσεις.
Η εποχή των μεγάλων ιδεολογικών συγκρούσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η τελευταία φάση της περιόδου εκείνης σφραγίστηκε από την κυριαρχία του «νεοφιλελευθερισμού» και συγκεκριμένα του θατσερισμού. Από εκεί και πέρα η Κεντροαριστερά με αιχμή του δόρατος τους Κλίντον και Μπλερ άνοιξε με επιτυχία την πόρτα του πραγματισμού και επέβαλε την πολιτική της κυριαρχία.
Η τότε στρατηγική ήταν άκρως επιτυχής: στροφή στον χώρο του Κέντρου και υιοθέτηση μειγμάτων πολιτικής (η γνωστή «τριγωνοποίηση» του Κλίντον) έχοντας ενσωματώσει τολμηρά ανοίγματα στην οικονομία της αγοράς, ακόμη και του θατσερισμού. Καθώς κατέρρεαν τα αυστηρά περιχαρακωμένα ιδεολογήματα του παρελθόντος, η Κεντροαριστερά, για ένα διάστημα, είχε την τύχη να διαθέτει απέναντί της μια αλαζονική και δογματική Κεντροδεξιά που η βελόνα της είχε «κολλήσει» σε έναν άτεγκτο νεοφιλελευθερισμό.
Στη Βρετανία το κατ' εξοχήν κόμμα εξουσίας, το Συντηρητικό, με μεγάλες προσαρμοστικές ικανότητες σε όλον τον προηγούμενο αιώνα, έγινε δογματικό και αποκόπηκε από τις προκλήσεις της εποχής μας. Ετσι το «νέο» Εργατικό κόμμα επεκράτησε σε τρεις συνεχείς εκλογικές μάχες. Ενώ η επόμενη μάχη θα είναι πλέον σκληρή, καθώς ο Κάμερον προσεχώρησε στη στροφή της Κεντροδεξιάς στον μεσαίο χώρο και στον πραγματισμό. Αλλωστε το βρετανικό Συντηρητικό κόμμα ήταν ένα από τα τελευταία κόμματα της Κεντροδεξιάς που αντελήφθη την ανάγκη για απόρριψη του νεοφιλελευθερισμού και την αντικατάστασή του από τον πραγματισμό.
Στην πολιτική φυσικά υπάρχουν και τα παράδοξα: Ετσι η Σοσιαλδημοκρατία δεν αξιοποίησε το μοντέλο Κλίντον - Μπλερ για να ακολουθήσει, στο σύνολό της, μια νέα στρατηγική. Αυτό που συνέβη, αντίθετα, ήταν το ακόλουθο: Η Κεντροδεξιά διδάχθηκε πολύ περισσότερα από τους Μπλερ - Κλίντον απ' ό,τι η Κεντροαριστερά!
Η στρατηγική των κεντροδεξιών κομμάτων κατά κανόνα προσαρμόστηκε καλύτερα στο νέο κεφάλαιο που άνοιξαν οι δύο πολιτικοί της Κεντροαριστεράς και το οποίο συνεχίζει να σφραγίζει την εποχή μας: Ευελιξία, πραγματισμός, μεσαίος χώρος, απόρριψη κάθε δόγματος, αναζήτηση πολιτικών ηγετών που μπορούν να εκφράσουν τη στρατηγική αυτή και (εξαιρετικά κρίσιμο) «πολιτική μειγμάτων». Δηλαδή μια πολιτική στην οποία συνυπάρχουν αρμονικά παραδοσιακές «δεξιές» ή «αριστερές» επιλογές, ανάλογα με τις συγκεκριμένες συγκυρίες.
Τα τελευταία χρόνια, βλέποντας η Σοσιαλδημοκρατία ότι η Κεντροδεξιά έχει κατακτήσει τον μεσαίο χώρο, διαπράττει ένα τραγικό στρατηγικό λάθος: Αντί υπομονετικά, με συγκρότηση και φαντασία να επαναδιεκδικήσει τον χώρο αυτόν, επιστρέφει στην ιδεολογική «καθαρότητα» και στρέφεται στα «αριστερά»! Ετσι όμως εγκαταλείπει τον χώρο όπου κρίνονται οι εκλογές στους αντιπάλους της! Αυτό το ολέθριο λάθος διαπράττουν τώρα οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες, ενώ οι γάλλοι σοσιαλιστές δεν καταλήγουν στο αυτονόητο (όπου έχει από καιρό καταλήξει ο Θαπατέρο).
Οπως έγραφα στο πιο πρόσφατο βιβλίο μου («Η Μάχη του 2007: Η διαδρομή, η κάλπη, οι προοπτικές»): «Οποια πλευρά (είτε κεντροαριστερή είτε κεντροδεξιά) καταφέρει στον άξονα "πραγματισμός" (που βρίσκεται στο ένα άκρο) και "ιδεολογία" (που βρίσκεται στο άλλο) να μετακινηθεί ξεκάθαρα προς τον πρώτο, θα έχει το στρατηγικό πλεονέκτημα». Αυτή την απλή πραγματικότητα (που δίδαξαν οι Κλίντον - Μπλερ) όσο η Σοσιαλδημοκρατία την αγνοεί, τόσο θα οδηγείται σε στρατηγικά λάθη. Και άρα σε πολιτικά αδιέξοδα.
Ο κ. Γιάννης Λούλης είναι πολιτικός αναλυτής.
Η εποχή των μεγάλων ιδεολογικών συγκρούσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η τελευταία φάση της περιόδου εκείνης σφραγίστηκε από την κυριαρχία του «νεοφιλελευθερισμού» και συγκεκριμένα του θατσερισμού. Από εκεί και πέρα η Κεντροαριστερά με αιχμή του δόρατος τους Κλίντον και Μπλερ άνοιξε με επιτυχία την πόρτα του πραγματισμού και επέβαλε την πολιτική της κυριαρχία.
Η τότε στρατηγική ήταν άκρως επιτυχής: στροφή στον χώρο του Κέντρου και υιοθέτηση μειγμάτων πολιτικής (η γνωστή «τριγωνοποίηση» του Κλίντον) έχοντας ενσωματώσει τολμηρά ανοίγματα στην οικονομία της αγοράς, ακόμη και του θατσερισμού. Καθώς κατέρρεαν τα αυστηρά περιχαρακωμένα ιδεολογήματα του παρελθόντος, η Κεντροαριστερά, για ένα διάστημα, είχε την τύχη να διαθέτει απέναντί της μια αλαζονική και δογματική Κεντροδεξιά που η βελόνα της είχε «κολλήσει» σε έναν άτεγκτο νεοφιλελευθερισμό.
Στη Βρετανία το κατ' εξοχήν κόμμα εξουσίας, το Συντηρητικό, με μεγάλες προσαρμοστικές ικανότητες σε όλον τον προηγούμενο αιώνα, έγινε δογματικό και αποκόπηκε από τις προκλήσεις της εποχής μας. Ετσι το «νέο» Εργατικό κόμμα επεκράτησε σε τρεις συνεχείς εκλογικές μάχες. Ενώ η επόμενη μάχη θα είναι πλέον σκληρή, καθώς ο Κάμερον προσεχώρησε στη στροφή της Κεντροδεξιάς στον μεσαίο χώρο και στον πραγματισμό. Αλλωστε το βρετανικό Συντηρητικό κόμμα ήταν ένα από τα τελευταία κόμματα της Κεντροδεξιάς που αντελήφθη την ανάγκη για απόρριψη του νεοφιλελευθερισμού και την αντικατάστασή του από τον πραγματισμό.
Στην πολιτική φυσικά υπάρχουν και τα παράδοξα: Ετσι η Σοσιαλδημοκρατία δεν αξιοποίησε το μοντέλο Κλίντον - Μπλερ για να ακολουθήσει, στο σύνολό της, μια νέα στρατηγική. Αυτό που συνέβη, αντίθετα, ήταν το ακόλουθο: Η Κεντροδεξιά διδάχθηκε πολύ περισσότερα από τους Μπλερ - Κλίντον απ' ό,τι η Κεντροαριστερά!
Η στρατηγική των κεντροδεξιών κομμάτων κατά κανόνα προσαρμόστηκε καλύτερα στο νέο κεφάλαιο που άνοιξαν οι δύο πολιτικοί της Κεντροαριστεράς και το οποίο συνεχίζει να σφραγίζει την εποχή μας: Ευελιξία, πραγματισμός, μεσαίος χώρος, απόρριψη κάθε δόγματος, αναζήτηση πολιτικών ηγετών που μπορούν να εκφράσουν τη στρατηγική αυτή και (εξαιρετικά κρίσιμο) «πολιτική μειγμάτων». Δηλαδή μια πολιτική στην οποία συνυπάρχουν αρμονικά παραδοσιακές «δεξιές» ή «αριστερές» επιλογές, ανάλογα με τις συγκεκριμένες συγκυρίες.
Τα τελευταία χρόνια, βλέποντας η Σοσιαλδημοκρατία ότι η Κεντροδεξιά έχει κατακτήσει τον μεσαίο χώρο, διαπράττει ένα τραγικό στρατηγικό λάθος: Αντί υπομονετικά, με συγκρότηση και φαντασία να επαναδιεκδικήσει τον χώρο αυτόν, επιστρέφει στην ιδεολογική «καθαρότητα» και στρέφεται στα «αριστερά»! Ετσι όμως εγκαταλείπει τον χώρο όπου κρίνονται οι εκλογές στους αντιπάλους της! Αυτό το ολέθριο λάθος διαπράττουν τώρα οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες, ενώ οι γάλλοι σοσιαλιστές δεν καταλήγουν στο αυτονόητο (όπου έχει από καιρό καταλήξει ο Θαπατέρο).
Οπως έγραφα στο πιο πρόσφατο βιβλίο μου («Η Μάχη του 2007: Η διαδρομή, η κάλπη, οι προοπτικές»): «Οποια πλευρά (είτε κεντροαριστερή είτε κεντροδεξιά) καταφέρει στον άξονα "πραγματισμός" (που βρίσκεται στο ένα άκρο) και "ιδεολογία" (που βρίσκεται στο άλλο) να μετακινηθεί ξεκάθαρα προς τον πρώτο, θα έχει το στρατηγικό πλεονέκτημα». Αυτή την απλή πραγματικότητα (που δίδαξαν οι Κλίντον - Μπλερ) όσο η Σοσιαλδημοκρατία την αγνοεί, τόσο θα οδηγείται σε στρατηγικά λάθη. Και άρα σε πολιτικά αδιέξοδα.
Ο κ. Γιάννης Λούλης είναι πολιτικός αναλυτής.
ΥΓ (δικο μου) το αρθρο απο το βημα. Ο Λουλης φερεται να ειναι συμβουλος του Μαξιμου και συνδιαμορφωτης της επικοινωνιακης πολιτικης της ΝΔ. Αρα δεν ειναι θεωρητικος...
ΥΓ2. (δικο μου) Γενικα δημοσιευω αποψεις που ειναι καλογραμμενες εξυπνες και προσφερουν στον διαλογο περα (εννοειται) απο το αν διαφωνω μαζι τους. Με αυτη την αποψη Λουλη συμφωνω (μιλαει για το πασοκ βεβαια)
Σχόλια