Πριν από ένα μήνα στα δελτία ειδήσεων δεν υπήρχε τίποτε άλλο, εκτός από την απόπειρα Ζαχόπουλου. Σήμερα το θέμα Ζαχόπουλου απλώς δεν υπάρχει. Δεν γνωρίζω αν αυτό σημαίνει κάτι για τη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά λέει πολλά για τα δελτία ειδήσεων. Πριν από δεκαπέντε χρόνια ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν για την κοινή γνώμη «ο Γιωργάκης το παιντί». Δέκα χρόνια πριν έγινε «Γιώργος» και το 2004 «Γεώργιος ο Σωτήρ» (του ΠΑΣΟΚ, της χώρας κ.λπ.). Σήμερα είναι πάλι ο «Γιωργάκης», το «παιδί που δεν μπορεί». Δεν γνωρίζω αν αυτό λέει κάτι για τον κ. Παπανδρέου, αλλά λέει πολλά για το πώς διαμορφώνεται η κοινή γνώμη. Πριν από μερικά χρόνια ο συνδικαλισμός ήταν ιερός και όσα έλεγαν οι συνδικαλιστές θέσφατα. Σήμερα κάθε απεργία πλήττει ένα κοινωνικό αγαθό και οι συνδικαλιστές κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν δολοφόνοι του κοινού ποινικού δικαίου. Δεν γνωρίζω αν αυτό λέει κάτι για τον συνδικαλισμό, αλλά λέει πολλά για τη συζήτηση περί συνδικαλισμού. Το 1999, όταν γινόταν ο πόλεμος του Κοσόβου, τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ήταν «τα καλύτερα του κόσμου». Τότε η «Αυριανή» ήταν πιο έγκυρη από τους New York Times και το BBC χειρότερο από το Alter. Σήμερα πάλι τα ελληνικά ΜΜΕ είναι τα χειρότερα του κόσμου. Αυτό σίγουρα κάτι λέει για τα ελληνικά ΜΜΕ, αλλά λέει και πολλά για τον δημόσιο διάλογο στη χώρα.
Σε όλα τα ζητήματα η χώρα μοιάζει με τρελό φορτηγό: κινείται με τις μπάντες. Από την ευδαιμονία του 2004 περάσαμε στην κατάθλιψη του 2008. Τότε, με αφορμή μια πετυχημένη κεφαλιά του Χαριστέα,, κάποιοι μίλησαν για «αναγέννηση του έθνους». Σήμερα είναι το μόνο έθνος που δεν μπορεί να διαχειριστεί την «τεράστια κληρονομιά του 2004». Τότε είχαμε τον «Ηρακλή τον Ελληνα», για να αποκτήσουμε δύο χρόνια μετά τον «ξένο Ρεχάγκελ». Ηταν τα «ελληνικά γονίδια» που έκαναν τους καλύτερους Ολυμπιακούς, τα οποία φυσικά μεταλλάχθηκαν και σήμερα τα ίδια γονίδια δεν μπορούν να μαζέψουν τα σκουπίδια από τους δρόμους.
Αν η χώρα ήταν άτομο, θα μιλούσαμε για μια κλασική περίπτωση μανιοκατάθλιψης. Αλλά δεν είναι, και αυτές οι χρηματιστηριακού τύπου μεταπτώσεις της κοινής γνώμης σε διάφορα ζητήματα εξηγούνται μόνο από την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου: είναι ρηχός, άχωρος και άχρονος. Ειδικά τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ είναι εσωστρεφή και χωρίς μνήμη: δεν μπολιάζουν τη συζήτηση ούτε με την εμπειρία του εξωτερικού ούτε με το ιστορικό τους βάρος. Είναι σαν τα θέματα να παρθενογεννώνται και εξίσου ξαφνικά να πεθαίνουν. Ολα αποκτούν διαστάσεις εξωφρενικές και όλα σβήνουν χωρίς ποτέ να μαθαίνουμε τι πραγματικά συνέβη. Κουίζ: τι απέγινε η υπόθεση των ομολόγων που τόσο «συντάραξε» την κοινή γνώμη;
Η εικονική πραγματικότητα που φουντώνει και σβήνει αποτρέπει τον νηφάλιο διάλογο και τελικά τη διόρθωση των κακώς κειμένων. Αφήνει όμως πίσω της στρώματα δυσαρέσκειας για το πολιτικό σύστημα και την κοινωνική οργάνωση εν γένει. Κάνει τους πολίτες κυνικούς και τους γνωμηγέτες αλαζόνες. Αφού η κοινή γνώμη μπορεί να μετατοπιστεί από το άλφα στο μείον άλφα τόσο εύκολα, γιατί να μην πιστέψουν διάφοροι ότι μπορούν να τη χειραγωγήσουν χωρίς κανένα κόστος;
Σε όλα τα ζητήματα η χώρα μοιάζει με τρελό φορτηγό: κινείται με τις μπάντες. Από την ευδαιμονία του 2004 περάσαμε στην κατάθλιψη του 2008. Τότε, με αφορμή μια πετυχημένη κεφαλιά του Χαριστέα,, κάποιοι μίλησαν για «αναγέννηση του έθνους». Σήμερα είναι το μόνο έθνος που δεν μπορεί να διαχειριστεί την «τεράστια κληρονομιά του 2004». Τότε είχαμε τον «Ηρακλή τον Ελληνα», για να αποκτήσουμε δύο χρόνια μετά τον «ξένο Ρεχάγκελ». Ηταν τα «ελληνικά γονίδια» που έκαναν τους καλύτερους Ολυμπιακούς, τα οποία φυσικά μεταλλάχθηκαν και σήμερα τα ίδια γονίδια δεν μπορούν να μαζέψουν τα σκουπίδια από τους δρόμους.
Αν η χώρα ήταν άτομο, θα μιλούσαμε για μια κλασική περίπτωση μανιοκατάθλιψης. Αλλά δεν είναι, και αυτές οι χρηματιστηριακού τύπου μεταπτώσεις της κοινής γνώμης σε διάφορα ζητήματα εξηγούνται μόνο από την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου: είναι ρηχός, άχωρος και άχρονος. Ειδικά τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ είναι εσωστρεφή και χωρίς μνήμη: δεν μπολιάζουν τη συζήτηση ούτε με την εμπειρία του εξωτερικού ούτε με το ιστορικό τους βάρος. Είναι σαν τα θέματα να παρθενογεννώνται και εξίσου ξαφνικά να πεθαίνουν. Ολα αποκτούν διαστάσεις εξωφρενικές και όλα σβήνουν χωρίς ποτέ να μαθαίνουμε τι πραγματικά συνέβη. Κουίζ: τι απέγινε η υπόθεση των ομολόγων που τόσο «συντάραξε» την κοινή γνώμη;
Η εικονική πραγματικότητα που φουντώνει και σβήνει αποτρέπει τον νηφάλιο διάλογο και τελικά τη διόρθωση των κακώς κειμένων. Αφήνει όμως πίσω της στρώματα δυσαρέσκειας για το πολιτικό σύστημα και την κοινωνική οργάνωση εν γένει. Κάνει τους πολίτες κυνικούς και τους γνωμηγέτες αλαζόνες. Αφού η κοινή γνώμη μπορεί να μετατοπιστεί από το άλφα στο μείον άλφα τόσο εύκολα, γιατί να μην πιστέψουν διάφοροι ότι μπορούν να τη χειραγωγήσουν χωρίς κανένα κόστος;
ΥΓ. Ο Πασχος Μανδραβελης στην καθημερινη.
Σχόλια